Medical Park Gaziantep Hastanesi, Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı Doç. Dr. Ali Murat Kalender, ayak sorunu olan düztabanlıkla ilgili bilgiler verdi.
Düz tabanlık, ayaktaki normali iç uzun kavsinin kaybolarak topuğun dışa doğru kayması ile karakterize bir ayak sorunudur. Genellikle çocuklarda izlenir ancak sadece doğumsal olmaz. Sonradan tendonlarda gevşeme, romatizmal bir hastalığa bağlı, şişmanlık, uygunsuz ayakkabı kullanımı sonucunda ve bazen sebepsiz(idiopatik) görülebilir. Ağrı, çabuk yorulma, ayak şeklinde ve ayakkabıda bozulma şeklinde karşımıza çıkar.
Çocukluk çağında eklemlerde gevşeklik (hiperlaksite) nedeni ile olabilir. 3 yaşına kadar tamamen fizyolojik yani normal kabul edilir. Ancak zamanla hastalık olarak tanımlanır. Çocuklar ayaklarındaki bu hastalık nedeni ile çok yürümeyi sevmezler ve çabuk yorulduklarını söylerler. Oyuna dalıp çok hareket edince akşamları ayak ağrısından şikâyet ederler. Uygun tedavi edilemedikleri zaman erişkin ve sert düz taban hastalığına dönüşme riski yüksektir.
Erişkinlerde ise ayak kavsindeki çökme sinsice gelişir. Hasta önce ayak iç tarafında bir ağrı hisseder. Genelde bu dönem teşhis konulamaz ve deformite ilerler. Hastanın ayak iç tarafındaki ağrısı artarken bu bölgede bir çıkıntı oluşur. Bu gerçek kemik çıkıntısı değil, ayağın bu bölgeden dönmeye ve deforme olmaya başlamasıyla oluşan bir durumdur. Zamanla topuk dışa doğru kaymaya başlar. Artık ayak dış tarafında da ağrı başlar ve hatta baldır kaslarında ve diz iç kısmına doğru çıkar.
Çocuk hastaların aileleri çok fazla kişi ile görüşür ve çok fazla tavsiye alırlar. Bunlar genelde uzman olmayan kişilerin tavsiyeleridir. Ortopedik ayakkabı veya tabanlık için gelen çok sayıda aile vardır. Modern ortopedide tabanlık veya ayakkabı pek tercih edilmez. Tabanlık veya ayakkabı hastalığı düzeltmez veya ilerlemesini durdurmaz. Belki şikayetlerin biraz azalmasına neden olur. Yumuşak zeminde, halı, toprak veya çim üzerinde yalın ayak yürüme çok daha iyi sonuçlar vermektedir. Yalın ayak gezen toplumlarda bu hastalık neredeyse yok gibidir. Özellikle ilk 5 yaşta çıplak ayak yürümek en sağlıklı davranıştır. Sert tabanlı ayakkabılar fayda değil zarar verir, ayakkaslarının ve bağlarının gelişmesini engeller. Erişkinde tabanlık eğer ameliyat yapılamayacak ise tavsiye edilir.
Birçok ortopedi doktoru düz tabanlık cerrahisinden kaçınmakta ve hastalar korkutularak bu cerrahiden uzaklaştırılmakta, bir işe yaramayan tabanlıklarla zaman kaybedilmektedir. Oysa artık düz tabanlık cerrahisi birçok yerde başarıyla uygulanmaktadır. Çocuklarda ağrı yoksa bu deformitenin şekil olarak düzeltilmesi gerekli değildir. 10 yaşın altında genelde cerrahiye ihtiyaç olmaz. Ayak kaslarını güçlendirmek için özel egzersizler uygulanır. Bu egzersizlerle düzelmeyen, ağrı şikâyeti olan 10 yaşını geçmiş çocuklarda ise artık tedavi cerrahi yapılmalıdır. Çok nadir 7 yaşta ileri deformite ve ağrı şikâyeti olan, ayakkabılarda çabuk bozulma izlenen hastalarda cerrahi tedavi tercih edilir. Tedavi seçenekleri hastanın durumuna göre tercih edilir. Bazı durumlarda operasyon sonrası 4-5 gün içinde basıp yürüyebilir. Kemik kesip düzeltme(osteotomi) yapılırsa 30-45 gün bastırılmayabilir. İleri yaşlarda eklem kireçlenmesi olan veya sert düztabanlık durumlarında ise eklem dondurma(artrodez) yapılabilir. Erken tanı konulan ve tedavi edilen hastaların fonksiyonel sonuçları çok daha tatmin edici olur.
Editör: Turgut Bozgeyik
