Geçen yıllarda da olduğu gibi teknolojideki gelişmeler 2024'ün de önemli gündem maddeleri arasında yer aldı. Hem Türkiye'de hem de dünyada teknoloji alanında birçok gelişme meydana geldi.
Sosyal medya platformlarının zararları ve platformlara yönelik düzenlemeler yıl boyunca dikkati çekti.
Yılın en önemli gelişmelerinden biri Oxford Sözlüğün 2024 yılının kelimesi olarak "brain rot" yani "beyin çürümesi" kelimesini seçmesi oldu. Sosyal medyanın gereksiz ve eğlencelik kullanımını ifade eden "beyin çürümesi" sosyal medyanın karanlık yüzünün yeniden tüm dünyada tartışılmasına neden oldu.
SOSYAL MEDYA PLATFORMLARI GÜNDEMDE KALMAYI SÜRDÜRDÜ
Özellikle 16 yaş altı gençlerin sosyal medya sebebiyle gerek fiziksel gerekse psikolojik olarak kötü etkilenmesi sebebiyle başta Avrupa ülkeleri olmak üzere birçok ülke sosyal medya platformlarının kullanımında kısıtlamaya gitmeye hazırlanıyor. Avustralya ve İspanya gibi ülkeler şimdiden yasa tasarıları hazırlarken, sosyal medya şirketleri ise kısıtlamalara karşı hamleler yapıyor.
Sosyal medya platformları ile ilgili tartışılan diğer bir konu ise platformların çeşitli konularda uyguladığı sansürler oldu. Instagram, Facebook ve WhatsApp gibi platformların sahibi olan Meta şirketi, Filistin destekçisi pek çok paylaşıma kısıtlamalar getirdi. İngilizce yayın kuruluşu BBC'nin geçen hafta ortaya çıkardığı veriler, Filistinli kullanıcıların yorumlarının Ekim 2023'ten beri daha çok kısıtlandığını gösterdi.
YAPAY ZEKA SİSTEMLERİ YETENEKLERİNİ ARTIRDI
2024 yılı yapay zeka alanında rekabetin daha da kızıştığı bir yıl haline geldi. Bu yılın başında OpenAI şirketi sürpriz bir hamle ile metinden görüntü üreten yapay zeka aracı Sora'yı tanıttı. Yılın sonuna doğru Sora'yı son kullanıcıya açan OpenAI, bu hamlesi ile büyük ses getirdi. OpenAI'ın en büyük rakibi Google DeepMind ise yapay zeka destekli video üretimi alanında yeni nesil video oluşturma modeli Veo 2'yi duyurdu. Google'ın yeni yapay zeka modeli Sora'dan daha kaliteli ve uzun videolar üretebiliyor.
ChatGPT'nin yeteneklerini geliştiren Open AI, platformun yeni sürümlerini devreye aldı. Sosyal medya sitesi X de yapay zeka sistemi Grok'u kullanıcıların hizmetine sundu. Yazılı olarak sorulan sorulara cevap verebilen Grok, yüksek görsel üretim becerisine de sahip.
Yapay zeka ile gerçekçi videolar üretilmesi gerçek ile sahte videolar arasındaki karmaşayı da artırdı. Araştırmalara göre, internet kullanıcılarının yüzde 39'u yapay zeka ile oluşturulmuş görsel içeriklerin gerçek olup olmadığını ayırt edemiyor. Yapay zeka videoların gerçekçiliğinin artmasıyla beraber gelecek yıllarda daha büyük sorun oluşturacağı tahmin ediliyor.
2024 yılında yapay zeka ile öne çıkan başlıklardan bir diğeri de yapay zekanın büyük boyutlara ulaşan enerji tüketimi oldu. Uluslararası Enerji Ajansının (IEA) verilerine göre, yapay zeka modeli ChatGPT'ye sorulan tek bir soru, Google üzerinden yapılan herhangi bir aramanın yaklaşık 10 katı enerji harcıyor. Yapay zekanın yoğun enerji tüketimi nedeniyle Google, Amazon ve Microsoft gibi dev teknoloji şirketleri yılı boyunca art arda enerji yatırımı planlarını açıkladı.
Uluslararası Para Fonu (IMF) da yapay zekanın küresel istihdamın yüzde 40’ını etkileyeceği ve bu eğilimin ülkeler arası gelir eşitsizliğini daha da kötüleştirebileceği uyarısında bulundu.
Yapay zekada yerli çözümler de 2024'te tanıtıldı. HAVELSAN tarafından geliştirilen Türkçe tabanlı yapay zeka platformu "MAIN" duyuruldu. Son kullanıcılara açık olmayan platform, çeşitli kurumlar tarafından süreçleri iyileştirmek amacıyla kullanılabiliyor.
ÇİP GERİLİMİ DEVAM ETTİ
ABD ve Çin arasında 2019 yılında Huawei'ye getirilen kısıtlamalar sebebiyle gün yüzüne çıkan teknoloji çekişmesi 2024 yılında da etkilerini sürdürdü. ABD'de kasım ayında yapılan seçimlerde yeniden başkanlığa seçilen Donald Trump'ın Tayvan'ı ABD çip endüstrisini çalmakla suçlaması sonrası Tayvan-Çin-ABD hattında çip gerilimi üst seviyeye çıktı.
Çip üretimiyle alakalı olarak Hollanda hükümeti, ileri teknoloji çiplerin yapımında kullanılan fotolitografi makinelerinin Çin’e ihracat lisanslarını iptal etti.
Bu arada çip sektörü de 2024 yılında büyük bir ivme kaydetti. ABD'li çip şirketi Nvidia yılın bazı bölümlerinde dünyada piyasa değeri en yüksek şirketler listesinde 1. sırada yer alırken Tayvanlı çip üreticisi TSMC de listede ilk 10'da kendine yer bulmayı başardı.
TÜRKİYE'NİN İLK ASTRONOTU GEZERAVCI UZAYDA DENEYLER GERÇEKLEŞTİRDİ
Türkiye'nin ilk astronotu Alper Gezeravcı, uzay serüveniyle ülke tarihine geçti. Uluslararası Uzay İstasyonu'nda (ISS) geçirdiği sürede Türkiye Uzay Ajansı ve TÜBİTAK Uzay Komisyonunca hazırlanan 13 bilimsel deneyi gerçekleştiren Gezeravcı, Türkiye'nin uzay serüveninde farkındalık oluşturdu.
Türkiye'nin ikinci astronotu Tuva Cihangir Atasever de yörünge altı uçuşunu tamamlayarak 7 bilimsel deney gerçekleştirdi.
TÜRKSAT 6A UZAYA FIRLATILDI, TÜRKİYE'NİN İLK KUANTUM BİLGİSAYARI DEVREYE ALINDI
Türkiye'nin ilk yerli ve milli haberleşme uydusu Türksat 6A uzaya fırlatıldı. Hizmet vereceği kalıcı yörüngesine ulaşan uydu, 2025'in ilk çeyreğinde hizmete alınacak.
Türkiye'nin ilk kuantum bilgisayarı Quantum Computer of TOBB ETÜ (QuanT), TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesinin (TOBB ETÜ) çalışmalarıyla devreye alındı. Türkiye bu hamlesiyle dünyada kuantum bilgisayar teknolojisine sahip 15 ülkeden biri haline geldi.
Ayrıca, Türk bilim ekibi 8. kez Antarktika Horseshoe Adası'nda çalışmalar yaptı. 24 bilim insanı, yer bilimleri, fiziki bilimler ve yaşam bilimleri gibi farklı ana alandaki 22 proje kapsamında Küresel Konumlandırma Sistemi (GNSS) ile deniz seviyesi ve buzul değişiminin izlenmesi, deniz canlıları, bakteriler ve biyoçeşitlilik, zooplankton, jeoloji ve atmosferik koşullardan mikroplastik ölçümlerine kadar birçok alanda çalışmalar gerçekleştirdi.
KÜRESEL YAZILIM SORUNU SEBEBIYLE BIRÇOK SEKTÖRDE KÜRESEL ÇAPTA AKSAMALAR YAŞANDI
2024'e damga vuran en önemli olaylardan biri de siber güvenlik alanında gerçekleşti. Siber güvenlik şirketi CrowdStrike'ın hatalı bir yazılım güncellemesi sonucu dünya çapında sağlıktan ulaşıma kadar birçok sektörde bilgisayar sistemleri mavi ekran verdi.
Güncelleme sorunu sonrası birçok ülkede hayat durma noktasına gelirken, hatanın kısa sürmesine rağmen dünyaya maliyetinin milyar dolarlar seviyesinde olduğu tahmin ediliyor.