Geliştirilen yapay zekaların eğitiminde etkin konumda bulunan veri, aynı zamanda "çağın petrolü" olarak da adlandırılırken jeopolitik çekişmelerde önemli rol oynamaya başladı.
Yapay zeka, çip ve sosyal medya gibi alanlarda yaşanan çekişmelerle birlikte büyük çapta veriye sahip olan ülke ve şirketlerin yükselişi de sürüyor. Ülkeler bazında büyük miktarda veriye sahip olan ABD'nin ve Çin'in teknoloji alanında diğer ülkelere üstünlüğü artarken, şirket alanında veri işi ile uğraşan Amazon, Google, Meta, Tencent ve ByteDance'ın da etki alanı genişliyor.
ÜRETİLEN VERİ MİKTARI SÜREKLİ ARTIYOR
Singapur merkezli Hinrich Vakfı'nın The Age of Data (Veri Çağı) araştırmasından derlediği bilgilere göre, dijital alanlarda yaşanan hızlı gelişmelerle birlikte üretilen veri miktarı da her geçen yıl artıyor. Sosyal medya platformlarının kullanımının arttığı tarih olarak öne çıkan 2010'da 2 zettabayt (1 zettabayt yaklaşık 1 trilyon 99 milyar gigabayta eşit) veri üretimi olurken 2011 yılında bu veri 2 kattan fazla artarak 5 zettabayta ulaştı.
2022 yılına gelindiğinde ise yapay zeka ürünleri son kullanıcıya açıldı ve ChatGPT ilk 5 günde 1 milyondan fazla kullanıcıya erişmeyi başardı.
Aynı tarihte üretilen veri miktarı da 101 zettabayta ulaşarak 2010 yılından bu yana 50 kat bir artış yaşadı.
Rapora göre, 2024, 2025 ve 2026'yı kapsayan dönemde 552 zettabayt verinin üretilmesi beklenirken bu, o tarihe kadar üretilen 542 zettabayt veriden daha büyük bir verinin sadece 3 yıl içinde üretileceği anlamına geliyor.
Veri merkezleri New York City'nin günlük su talebinin yarısını tüketecek
Raporda yer alan verilere göre, dünyada üretilen verilerin miktarı arttıkça veri merkezlerinin sunucularını soğutmak ve operasyonlarını güçlendirmek için büyük miktarda su tüketimi yapılıyor.
2030 yılına kadar, veri merkezlerinin günlük 450 milyon galon su tüketmesi öngörülüyor. Bu, New York City'nin su talebinin yarısını karşılamaya yetecek miktara denk düşüyor.
Veri merkezleri Almanya'dan daha fazla elektrik tüketecek
Veri merkezlerinin tükettiği elektrik miktarında da büyük bir artış olması bekleniyor.
Veri merkezleri ve yapay zeka 2022'de 460 teravatsaat elektrik tüketirken 2026 yılında bu rakamın yüzde 74 artışla 800 teravatsaat olması bekleniyor. Bu da yapay zekanın yılda 507 teravatsaat elektrik tüketen Almanya gibi pek çok ülkeden daha fazla elektrik tüketeceği anlamına geliyor.
Veri merkezleri temiz suya ihtiyaç duyuyor
Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (BTK) Veri Merkezi Mühendisi İbrahim Geylan konuyla ilgili yaptığı açıklamada veri merkezlerinin yeni çağın arşiv depoları olduğunu söyledi.
Bu depolamanın yapıldığı sunucular gibi IT ekipmanlarının da mevcut olduğunu belirten Geylan, şunları kaydetti:
"Dolayısıyla bu IT ekipmanlar elektrik enerjisi kullanmaktadır. Aynı zamanda bu ekipmanlar yüksek miktarda ısı üretimi yapmaktadırlar. Doğal olarak ortaya çıkan ısıyı yok etmek için bulunan alanı iklimlendirmek gerekecektir. Kısa bir örnek vermek istersek; 500 kW/h IT yükü olan bir veri salonu 500kW/h ısı üretir ve bu ısıyı bertaraf etmek için 500kW soğutma kapasitesine sahip bir cihaz kullanmak gereklidir. "
Geylan, bugün yüksek soğutma ihtiyaçlarını karşılamak için yüksek kapasiteli iklimlendirme cihazları kullanıldığını ve burada çok ciddi ölçüde soğutmayı desteklemek amacıyla su kullanıldığını belirterek, soğutma ekipmanlarının zarar görmemesi ve uzun ömürlü olması için içme suyu kalitesinde işlenmiş suya ihtiyaç olduğunu vurguladı.
Teknolojide artan gelişmelerle birlikte artan veri kapasitesinin enerji tüketim sorunlarını meydana getirdiğini ifade eden Geylan, "Global veri merkezi markaları artık tesislerini deniz kenarı, nehir kenarı gibi merkezlerde tasarlayarak su ulaşımını kolaylaştırmak ve soğutma sistemine maksimum fayda sağlamayı amaçlamaktadır." ifadesini kullandı.