Sivas’taki Madımak Oteli’nde 33 aydının gericiler tarafından yakılarak öldürülmesinin üzerinden 30 yıl geçti. Hayatını kaybedenler, 2 Temmuz’un yıl dönümünde Sivas başta olmak üzere birçok kentte anılacak.
2 Temmuz 1993’te, Sivas Madımak Oteli’nde 33 aydının gericiler tarafından yakılarak katledilmesinin üzerinden 30 yıl geçti. 2 Temmuz’da Madımak’ta hayatını kaybedenler başta Sivas olmak üzere birçok kentte anılacak.
Katliamın firari sanıklar yönünden devam eden davasında katliamın aydınlatılması ve tüm sorumluların cezalandırılması için adalet mücadelesi sürüyor. Firari sanıklar Murat Sonkur, Eren Ceylan ve Murat Karakaş hakkında devam eden davada bir sonraki duruşma 14 Eylül tarihine ertelenmişti. Ancak insanlığa karşı suçlar kapsamında değerlendirilmemesi nedeniyle davanın zaman aşımına uğrama tehlikesi sürüyor. Katliamın 30. yıl dönümü olan yarın, davanın zaman aşımına uğraması gündemde.
Sivas’ta gerçekleşen katliamda Muhibe Akarsu, Muhlis Akarsu, Gülender Akça, Metin Altıok, Ahmet Alan, Mehmet Atay, Sehergül Ateş, Behçet Aysan, Erdal Ayrancı, Asım Bezirci, Belkıs Çakır, Serpil Canik, Muammer Çiçek, Nesimi Çimen, Carina Cuanna, Serkan Doğan, Hasret Gültekin, Murat Gündüz, Gülsüm Karababa, Uğur Kaynar, Asaf Koçak, Koray Kaya, Menekşe Kaya, Handan Metin, Sait Metin, Huriye Özkan, Yeşim Özkan, Ahmet Öztürk, Ahmet Özyurt, Nurcan Şahin, Özlem Şahin, Asuman Sivri, Yasemin Sivri, Edibe Sulari İnci Türk ve Kenan Yılmaz yaşamını yitirmişti.
Gerici grubun yaktığı Madımak Oteli’nde Metin Altıok, Asım Bezirci gibi sanatçılar yaşamını yitirirken hedefte “laik Cumhuriyet” vardı.
“Gerici katliam” olarak nitelendirilen “Madımak katliamı”nın üzerinden 30 yıl geçti. Katliam, hafızalardaki acı yerini halen koruyor. Arasında sanatçıların, şairlerin, yazarların bulunduğu çok sayıda aydın, dönemin Sivas Valisi Ahmet Karabilgin’in özel davetlisi olarak, Pir Sultan Abdal Derneği tarafından organize edilen Pir Sultan Abdal Şenlikleri kapsamında Temmuz 1993’te Sivas’a gitti. Sanatçılar arasında Aziz Nesin, Metin Altıok, Hasret Gültekin, Asım Bezirci ve Nesimi Çimen gibi tanınmış isimler de bulunuyordu.
HEDEF ‘LAİK CUMHURİYET’
2 Temmuz’da, cuma namazının ardından bir araya gelen gerici grup, “Şeytan Aziz”, “Sivas, Aziz’e mezar olacak” sloganlarıyla Aziz Nesin’i hedef alarak kültür merkezinin önünde toplanmaya başladı. “Sivas laiklere mezar olacak” sloganını da atan kalabalık, aydınların kaldığı Madımak Oteli’ne gitti. Burada sloganlar, laik Cumhuriyeti hedef alan “Kahrolsun laiklik”, “Müslüman Türkiye”, “Yaşasın şeriat”a dönüştü. Herhangi bir müdahale ile karşılaşmayan grup, oteli taşlayıp çevredeki araçları ateşe verdi. “Yakın” ve “Cehennem ateşi” sesleri arasında kısa süre sonra da otelden ateşler yükseldi.
“Allah’ım bu senin ateşin, içeriye gönder” sözleriyle yakılan otele itfaiye ekipleri tarafından gerekli müdahale yapılmadı. Aralarında Asım Bezirci, Nesimi Çimen, Muhlis Akarsu, Metin Altıok ve Hasret Gültekin’in de bulunduğu 33 aydın ile 2 otel çalışanı yanarak veya dumandan boğularak yaşamını yitirdi.
ÇİLLER: ÇOK ŞÜKÜR...
İtfaiye merdiveniyle kurtarılmaya çalışılan Aziz Nesin, merdivendeki görevli tarafından darp edilip merdivenden itfaiye aracı etrafında toplanan karşıt görüşlü kalabalığa doğru itildi. Başından yaralanan Aziz Nesin’i linç girişiminden araya giren polisler kurtardı. Saldırı, iki günlük sokağa çıkma yasağının ardından ancak durdurulabildi.
Turgut Özal’ın ölümünden sonra cumhurbaşkanı seçilen Süleyman Demirel’in yerine Doğru Yol Partisi genel başkanı seçilen ve başbakan olan Tansu Çiller’in, katliamın ardından sarf ettiği “Çok şükür, otel dışındaki halkımız bir zarar görmemiştir” sözleri ise Türk siyasi tarihinin sayfalarına girdi. Demirel’in “Olay münferittir. Ağır tahrik var. Bu tahrik sonucu halk galeyana gelmiş. Güvenlik kuvvetleri ellerinden geleni yapmışlardır. Bir otelin yakılmasından dolayı can kaybı var” açıklaması da tepki çeken sözler arasında yer aldı.
Dönemin İçişleri Bakanı Mehmet Gazioğlu ise yaşananlardan dolayı “Aziz Nesin’in halkın inançlarına karşı bilinen tahrikleriyle halk galeyana gelerek tepki göstermiştir” diyerek Aziz Nesin’i suçladı. Refah Partisi lideri Necmettin Erbakan da aydınları hedef göstererek “Olaylar, Sivas’a girmiş bir ekibin halkı tahrik etmesinin sonucudur” dedi.
Yaralı olarak kurtulan Nesin, daha sonra yaptığı basın açıklamasında hem Demirel’i hem koalisyon hükümetini, “‘Bir devlet var’ diyordum ben. ‘Bir devlet var, inanılacak devlet var. İyi kötü, yanlış yapıyor, doğru yapıyor ama devlet var. Elbette bunu önleyecekler. Bu kadar ödün verilemez’ diye düşünüyordum. Yanılmışım” sözleriyle eleştirdi.
SOL PARTİ’DEN ÇAĞRI
Sivas’ta düzenlenecek anma törenine SOL Parti de çağrı yaptı. SOL Parti Başkanlar Kurulu Üyesi İlknur Başer, Twitter hesabından yaptığı paylaşımda, “30 Yıl oldu. Ne canlarımızı unuttuk, ne de hesaplaşacağımız boğucu gerici karanlığı. Aydınlığa çıkış yolumuz Laiklik mücadelemizde saklı. Sivas'ın ışığı sönmesin diyerek #2TemmuzdaSivastayız” dedi.
MADIMAK OLAYI
Pir Sultan Abdal Şenlikleri kapsamında, aralarında Aziz Nesin'in de bulunduğu pek çok sanatçı ve fikir insanı dönemin Sivas valisi Ahmet Karabilgin'in özel davetlisi olarak bu kente geldi.
Kültür Merkezi içindeki karşıt grupla çıkan taşlı sopalı çatışma, polis tarafından fazla büyümeden, zor kullanılarak önlendi.
Binlerce kişiden oluşan karşıt grup, Kültür Merkezi’nden yeniden Hükümet Meydanı’na geldi. Hükümet Konağı’nı taşlamaya ve slogan atmaya başlayan grup ardından Madımak Oteli civarına ulaşarak, slogan atmaya devam etti.
MADIMAK OTELİ’NİN YAKILMASI
Madımak Olayı’nda grup önce Madımak Oteli önündeki araçları ateşe verdi ve oteli taşladı. Madımak Oteli tutuşturulan perdeler ve alt katta bulunan eşyalarla birlikte yakıldı.
Otele sığınmış olan kişilerden, aralarında Asım Bezirci, Nesimi Çimen, Muhlis Akarsu, Metin Altıok ve Hasret Gültekin'in de bulunduğu 35 kişi yanarak veya dumandan boğularak yaşamını yitirdi.
Aralarında Aziz Nesin'in de bulunduğu 51 kişi de olaylardan kendi olanaklarıyla, ağır yaralarla kurtuldu. İtfaiye merdiveniyle kurtarılmaya çalışılan Aziz Nesin, merdivendeki görevli tarafından darp edilip, merdivenden itfaiye aracı etrafında toplanan karşıt görüşlü kalabalığa doğru itildi.
Başından yaralanan Aziz Nesin'i linç girişiminden araya giren polisler kurtardı. Yaralılar, polis arabalarıyla Tıp Fakültesi Hastanesi`ne götürüldü.
Madımak Olayı sonucunda 33 konuk, 2 otel görevlisi ve 2 gösterici yaşamını yitirdi. Akşam saatlerinde valilikçe ilan edilen ”2 günlük sokağa çıkma yasağı” ile birlikte, güvenlik güçleri şehirde tam bir hakimiyet sağlayabildi.
İKTİDARDAKİLERİN TEPKİSİ NE OLMUŞTU?
Turgut Özal’ın ölümünden sonra Cumhurbaşkanı seçilen Süleyman Demirel’in yerine DYP Genel Başkanı seçilen ve Başbakan olan Tansu Çiller görevi devralalı henüz bir hafta olmuştu.
Çiller’in Madımak Oteli’nde yaşananların ardından söylediği sözler tartışma yaratacaktı: “Çok şükür, otel dışındaki halkımız bir zarar görmemiştir”
Dönemin Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel ise olayın münferit olduğunu ve “Alevi-Sünni çatışmasına dönüşmemiş olmasını” vurguluyordu:
“Olay münferittir. Ağır tahrik var. Bu tahrik sonucu halk galeyana gelmiş… Güvenlik kuvvetleri ellerinden geleni yapmışlardır… Karşılıklı gruplar arasında çatışma yoktur. Bir otelin yakılmasından dolayı can kaybı vardır.”
İçişleri Bakanı Mehmet Gazioğlu ise Aziz Nesin’i hedef gösterdi: “Aziz Nesin’in halkın inançlarına karşı bilinen tahrikleriyle halk galeyana gelerek tepki göstermiştir”
Aziz Nesin, ilerleyen günlerde Gazioğlu’nun “yalancılıkla” suçladı.
Koalisyon ortağı SHP’nin eski genel başkanı, dönemin başbakan yardımcısı Erdal İnönü, olaylar sırasında Aziz Nesin’le telefonla görüşerek “en kısa zamanda takviye güç gönderileceğini, kimsenin kılına dahi zarar gelmeden kurtarılacağını” söyledi.
İnönü, katliam ardından SHP’ye ve kendisine yönelik eleştirilere, “Ne yapayım, yetkim yoktu” cevabını verdi.
Sivas’ta Pir Sultan Abdal Kültür Derneği tarafından organize edilen Pir Sultan Abdal Şenlikleri sırasında Madımak Oteli’nin yakılması sonucunda çoğunluğu Alevi 33 yazar, ozan, düşünür ile 2 otel çalışanının yanarak ya da dumandan boğularak hayatlarını kaybetti.
DAVA SÜRECİNDE NELER YAŞANDI?
Madımak Olayı'ndan sonra yargılama süreci
Madımak Olayı‘ndan bir gün sonra 35 kişi gözaltına alındı. Daha sonra gözaltına alınanların sayısı 190'a çıktı. Gözaltına alınan 190 kişiden 124'ü hakkında “laik anayasal düzeni değiştirip din devleti kurmaya kalkışma” suçlamasıyla dava açıldı, geri kalanlar serbest bırakıldı.
Kamuoyunda Sivas Davası olarak bilinen davanın ilk duruşması, Ankara 1 No'lu Devlet Güvenlik Mahkemesi'nde 21 Ekim 1993 günü yapıldı. 26 Aralık 1994'te karara bağlanan dava sonucunda, 22 sanık hakkında 15'er yıl, 3 sanık hakkında 10'ar yıl, 54 sanık hakkında 3'er yıl, 6 sanık hakkında 2'şer yıl hapis cezası, 37 sanık hakkında da beraat kararı verildi.
DepoPhotos
Yargıtay, Devlet Güvenlik Mahkemesi kararını bozdu
Müdahil avukatlar, Devlet Güvenlik Mahkemesi'nin kararını “taraflı, hukuka ve adalete aykırı” olarak niteleyerek, ayrıntılı bir savunmayla temyize gittiler.
Yargıtay 9. Ceza Dairesi katliamın “Cumhuriyete, laikliğe ve demokrasiye yönelik olduğunu” belirterek Devlet Güvenlik Mahkemesi'nin kararını esastan bozdu. Ankara 1 No'lu Devlet Güvenlik Mahkemesi, Yargıtay'ın bozma kararına uyarak yargılamayı yeniden başlattı.
Madımak Olayı'nda 33 kişiye idam cezası 28 Kasım 1997'de açıklanan kararda, 33 sanık Türk Ceza Yasası'nın 146/1 maddesine göre idama ve 14 sanık 15 yıla kadar değişen hapis cezasına mahkûm edildi.
Yargıtay 9. Ceza Dairesi 24 Aralık 1998'de hapis cezalarını onadı, 33 idam cezasını ise usul noksanlıkları nedeniyle bozdu.
Şubat 1999 tarihinde usul eksikliklerinin giderilmesi için başlayan yargılama sonucunda 16 Haziran 2000'de 33 sanık Devlet Güvenlik Mahkemesi'nce yeniden idam cezasına çarptırıldı.
2002 yılında idam cezasının yürürlükten kaldırılmasıyla idam cezası hükümlülerinin cezaları müebbet ağır hapis cezasına çevrildi.
FOTO:depophotos
Katliamın yaşandığı Madımak Oteli’ne ne oldu?Pir Sultan Abdal Kültür Derneği gibi Alevi örgütleri başta olmak üzere, her yıl olaylarla ilgili anma programı düzenleyen kurumlar, otelin ‘Utanç Müzesi’ olmasını talep ediyor. Ancak bu talep bugüne kadar hükümetler tarafından kabul edilmedi.
Katliamı takip eden yıllarda otelin girişinde bir kebap lokantası açıldı. Bu, mağdur yakınlarının tepkisine neden oldu.
Lokanta, tepkiler ardından 2009 yılında taşındı
Otel ise kamulaştırıldı, yenilendi ve 2011’de Bilim ve Kültür Merkezi olarak kullanıma açıldı.
Merkezdeki anı köşesine, olaylarda ölen 33 aydın, iki otel görevlisi yanında iki göstericisininde adı yazıldı. Listede iki göstericinin de adının yer alması, katliam mağduru ailelerin tepkisini çekti.
Sivas anmalarını düzenleyen kurumlar özellikle her yıl 2 Temmuz’da “Utanç Müzesi” taleplerini yineliyor.