İzmir’in Gaziemir ilçesi Emrez Mahallesi’nde bulunan, “İzmir’in Çernobil’i” olarak adlandırılan, eski kurşun fabrikasının olduğu alandaki nükleer atıklar 17 yıldır zehir saçmaya devam ediyor. Konu hakkında İZSU Genel Müdürlüğü’nün 2025 Mali Yılı Bütçesi görüşmelerine konuşan Gaziemir Belediye Başkanı Ünal Işık, Nükleer Düzenleme Kurumu tarafından Mart 2023’te radyoaktif kirliliğe maruz kalmış alanın çevresel iyileştirme faaliyetiyle yetkilendirilen EKOVAR AŞ’nın alandan çıkardığı atıkları Soma’da bir çimento fabrikasında yaktığını ve şirketin konkordato ilan ettiğini söyledi.
Alanın geçmişi hakkında bilgi veren Başkan Işık, “17 Haziran 2008’de İzmir Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü fabrikayı denetlemiş, fabrika arazisinin 21 noktasında kazı yapmış ve 19 noktada tehlikeli atık bulmuştur. Fabrikaya yönetmeliğe aykırı hareket etmesi nedeniyle yüklü bir tazminat cezası kesmiştir. Fabrikanın açık depolarında 200 ton atık tespit edilmiş, ayrıca bir sonraki denetimde, fabrikada başka bir alanda 180 ton daha tehlikeli atık tespit edilmiştir. Raporda, 15-18 Temmuz 2008’de Türkiye Atom Enerjisi Kurumu tarafından alınacağı beyan edilen ve üzerinde radyoaktif atıklar işareti olan atıklar bulunduğu yazılmıştır. Aynı raporda gömülü radyasyonlu atıkların Türkiye Atom Enerji Kurumu tarafından paketlendiği ve Çekmece Nükleer Araştırma Merkezi’ne gönderileceği rapor edilmiştir. 8 Eylül 2008’de ise Türkiye Atom Enerjisi Kurumu, bir fabrikaya radyoaktif maddeler ile ilgili yazı göndermiş ve yazıda; ‘Fabrikada mayıs, haziran, temmuz ve ağustos ayında incelemeler yapıldığı ve radyoaktif madde bulaşmış atıklar tespit edildi, maddelerin potalarda eritildiği belirtilmiştir. O tarihte bu atığın tonunun Çekmece Nükleer Atık Alanı’na götürülmesinin maliyeti 270 lira. 100 bin ton atığın gönderilmesinin maliyeti 27 milyon lira. O dönem ki dolar karşılığı 23 milyon 500 bin dolar. Fabrikaya kesilen cezalar bunun yüzde 10’u bile değil. ve fabrika bu atıkları burada bırakarak Torbalı’da faaliyetine yeniden başlamıştır” dedi.
“İZMİR’İN SORUNU”
Eylemlerle İzmir’in Çernobili’ni Türkiye gündemine taşımaya çalıştıklarını anlatan Işık, “Bu bilginin şehrin tüm kurumlarına aktarılmasını istiyorduk. Çünkü 17 yıldır bilinen ama hiçbir şey yapılmayan bir atık vardı. Bu atık bir tek Aktepe-Emrez Mahallesi’nin değil bütün İzmir’in sorunuydu. Çünkü yeraltı suları ve çeşitli yollarla şehrin dört bir yanına dağılma özelliğine sahip hem kimyasal hem de radyoaktif atık var. Bu atığın Europium 152 olduğu tespit edilmiştir. Bunun Türkiye’de tek başına bulunma ihtimali yok ve ithali izne tabii. Ne yazık ki bu atık nasıl geldi sorularına cevap bulunamadı” diye konuştu.
‘ALANI TEMİZLEYECEK FİRMA KONKORDATO İLAN ETMİŞ’
Alanı temizlenme ihalesini alan EKOVAR yetkililerinin kendilerine bölgeyi nasıl temizleyeceklerine dair bir sunum yapmaya geldiklerinden de bahseden Başkan Işık, “Beyefendi bize ‘biz geri dönüşüm firmasıyız’ dedi. Nükleer bir kaynağı yetkilendirilmiş firmanın geri dönüşüm firmasına temizletiliyor olması bizi ürküttü ama yine de sonuna kadar dinledik. Orada çeşitli sorular yönelttik ama ‘şirket sırrı söyleyemem’ dedi. Şu anda o firma konkordato ilan etmiş durumda. Nasıl temizleneceğini sorduğumuzda ise; ‘Özel kıyafeti olan işçiler temizlik yapacak. Alanda radyasyon seviyesi 5 mikrosieverte ulaşması durumunda işi bırakıp, iki saat sonrasında devam edeceğiz’ dendi. Oysa uluslararası normlar 4 mikrosieverte ulaşan radyasyon salınımında ‘sığınağa gidin’ emri veriyor. Sonrasında devletin hiçbir kurumu ile işbirliği içerisinde olunmadığını da öğrendik. Biz sonrasında kendi aramızda toplanıp, Çevre Şehircilik İl Müdürlüğü ile görüşülüp, bir komisyon denetiminde yapılması gerektiğini iletmeye karar verdik. Biz bu dileğimizi ilettik ve Bakanlık kabul etti. Ama bugüne kadar gelişme olmadı” ifadelerini kullandı.
“SOMA’DA YAKIYORLARMIŞ”
Alandan malzeme taşındığını fark ettiklerini anlatan Başkan Işık, “Bu malzemenin nereye gittiğini sorduğumuzda Soma’ya gittiğini söylediler. Biz bunu duyunca ürperdik. Firmaya ulaştığımda 'Çimento fabrikalarına götürüp, yakıyoruz' dediler. Görünen o ki Gaziemir’deki çevre felaketini şehrimizin başka illerine taşıyarak boyut büyümektedir. Biz bilim insanlarından oluşan komisyonun oluşturulmasını ve insanların huzur içerisinde yaşadığı bir yere dönüşmesini istiyorum” dedi.