Çapraz sorgu, haberlerin yanı sıra dizi ve filmlerde de sık sık karşımıza çıkıyor. Peki, Çapraz sorgu nedir? Çapraz sorgu nasıl yapılır?
ÇAPRAZ SORGU NEDİR?
Çapraz sorgu, adil yargılanma ve gerçeğe ulaşma sürecinin temel taşlarından biridir. Anglo-Sakson hukuku başta olmak üzere birçok hukuk sisteminde davaların en kritik aşamalarından biri olarak görülür. Çapraz sorgulama, tarafların eşit şekilde haklarını savunmasına olanak tanıyan bir süreçtir. Tanıklar sadece bir tarafın sorularını cevaplamakla kalmaz, karşı taraf da tanığı sorgulayarak daha derin bilgilere ulaşabilir.
ÇAPRAZ SORGU NASIL YAPILIR?
1. Tanık Hakkında Bilgi Toplama
Çapraz sorgu başlamadan önce, karşı tarafın tanığı hakkında kapsamlı bilgi toplamak önemlidir. Tanığın önceki ifadeleri, mahkemeye sunulan belgeler, davaya katkısı ve kişisel geçmişi bu aşamada araştırılır.
2. Strateji Geliştirme
Çapraz sorgu stratejik bir süreçtir. Avukat, tanığın güvenilirliğini zayıflatacak ve kendi müvekkilinin lehine olacak soruları dikkatle seçer. Hedef, tanığın çelişkili veya inandırıcılığı zayıf ifadelerini ortaya çıkarmaktır.
3. Doğrudan ve Basit Sorular Sorma
Çapraz sorgu sırasında soruların açık, doğrudan ve basit olması önemlidir. Karmaşık ve yönlendirici sorular, tanığın kolayca kaçmasına veya kafa karışıklığı yaratmasına neden olabilir. Özellikle “Evet” veya “Hayır” cevabı gerektiren sorular, çapraz sorguda sıkça kullanılır.
4. Tanığı Kendi İfadesiyle Sıkıştırma
Tanığın verdiği önceki ifadeler veya belgeler çapraz sorgu sırasında gündeme getirilir. Bu ifadelerle çelişmesi halinde, avukat bu çelişkiyi vurgulayarak tanığın güvenilirliğini zayıflatır.
5. İfade Üzerinde Baskı Kurma
Avukat, tanığın üzerinde baskı kurarak verdiği ifadenin doğruluğunu sorgulayabilir. Bu süreçte tanığın duygusal durumunu, bilgi seviyesini veya taraflı olup olmadığını açığa çıkarabilir.
6. Tutarsızlıkları Ortaya Çıkarma
Çapraz sorgu, tanığın önceki beyanları ile mahkeme salonundaki ifadeleri arasındaki tutarsızlıkları ortaya çıkarmak için kullanılır. Avukat, bu çelişkileri gündeme getirerek tanığın güvenilirliğini zedelemeye çalışır.
7. Açık Kapı Bırakmama
Tanık, sorulara cevap verirken kaçamak yanıtlar verebilir. Avukat, soruları kapalı uçlu ve net sormaya özen göstererek tanığa kaçma şansı tanımaz. Özellikle tanığın kaçamak cevaplar vermesini engellemek için “Evet” ya da “Hayır” cevapları gerektiren sorular sıklıkla kullanılır.
ÇAPRAZ SORGUNUN AMACI NEDİR?
Tanığın Güvenilirliğini Sorgulamak: Tanığın söylediklerinin doğru olup olmadığını ortaya çıkarmak ve güvenilirliğini test etmek amaçlanır. Bu süreçte, tanığın ifadeleri çelişkiye düşürülerek güvenilirliği sorgulanır.
Önceki İfadeleriyle Çelişki Yaratmak: Tanık, daha önce verdiği bir ifade ile mevcut ifadesi arasında çelişkili konuşmuşsa, çapraz sorgu ile bu çelişkiler ortaya çıkarılmaya çalışılır.
Tanığın Önyargılı veya Yetersiz Olduğunu Göstermek: Çapraz sorgu ile tanığın önyargılı, bilgi eksikliği olan veya taraflı olduğu durumlar açığa çıkarılabilir.
Zayıf Noktaları Vurgulamak: Tanığın verdiği ifadenin belirli kısımlarındaki zayıflıklar sorgulama sırasında netleştirilir ve bunlar davayı etkilemek için kullanılabilir.
Deliller Arasındaki Tutarsızlıkları Göstermek: Çapraz sorgu, sunulan delillerle tanığın ifadesi arasında bir uyumsuzluk olup olmadığını test etmek için de kullanılabilir.