Türkiye’de, iktidarı elinde tutanların ideoloji tercihleri ve özellikle 2018’den bu yana süren ekonomik kriz nedeniyle gelir dağılımında yaşanan büyük adaletsizliğin devam ettiği görülüyor. TÜİK’in dün yayımladığı “Gelir Dağılımı İstatistikleri, 2024” raporu da bunu bir kez daha teyit etti.
“Gelir referans yılı” 2023 olan çalışmaya göre en yüksek “eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert geliri”ne sahip yüzde 20’lik grubun toplam gelirden aldığı pay önceki yıla kıyasla 0.6 puan azalarak yüzde 48.1, en düşük gelire sahip yüzde 20’lik grubun aldığı pay 0.2 puan artarak yüzde 6.3 oldu. Yine ikinci yüzde 20’nin payı yüzde 10.2’den yüzde 10.4, üçüncü yüzde 20’nin payı yüzde 14.3’ten yüzde 14.6 ve dördüncü yüzde 20’nin payı yüzde 20.6’dan yüzde 20.7’ye çıktı. Bu verilere göre gelirden en çok payı alan yüzde 20 ile en az payı alan yüzde 20 arasındaki gelir farkı 7.7 kat oldu. Bu fark önceki yıl 7.9 kattı. Buna yüzde 10’luk dilimler açısından bakıldığında fark 13.3 kat, yüzde 5’lik dilimler açısından bakıldığında 22.8 kata çıkıyor.
AB’DEN ÇOK GERİDE
Ayrıca yıllık ortalama eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert geliri, yıllık bazda yüzde 108.3 artışla 187 bin 728 TL olurken bu gelir en az pay alan yüzde 20’lik kesimde 58 bin 690 TL, en çok pay alan yüzde 20’de 451 bin 347 TL hesaplandı. Yine TÜİK raporunda, gelir dağılımı eşitsizliği ölçütlerinden olan “Gini katsayısı” ise 0.413 olarak açıklandı. Bu katsayı önceki yıl 0.420, 2019 yılında ise 0.395 idi. Bu katsayının “1”e yaklaşması gelir dağılımında bozulmayı, “0”a yaklaşması iyileşmeyi ifade ediyor.
Gini’ye uluslararası karşılaştırma açısından bakıldığında, bu katsayının Avrupa Birliği ortalaması 0.296 olurken bu kapsamda en kötü durumdaki Bulgaristan’da 0.372, en iyi durumdaki Slovakya’da 0.261 olarak açıklandı.
GELİR VE VERGİDE ADALETSİZLİK VAR!
DİSK Ege Bölge Temsilciği tarafından, dün İzmir SGK İl müdürlüğü önünde düzenlenen basın açıklamasında işçiler, emekçiler ve emeklilerin giderek daha fazla yoksullaştığı belirtildi.
Gelir adaletsizliğinin yanı sıra vergi sistemindeki eşitsizliklerin de emekçilerin üzerindeki yükü artırdığını vurgulayan DİSK Ege Bölge temsilcisi Memiş Sarı, Türkiye’de vergi gelirlerinin büyük bir kısmının dolaylı vergilerden oluştuğunu, bu durumun zengin ve fakir arasında hiçbir ayrım yapmadan herkese eşit oranda yansıdığını belirtti. Bu kapsamda öncelikli talep gelir vergisi ilk diliminin yüzde 10’a düşürülmesi oldu.
BİR YILLIK ‘SEFALET’ RESMİ GAZETE’DE
Yeni yılla ilgili belirlenen 22 bin 104 liralık net asgari ücret, dünkü Resmi Gazete’de de yayımlandı.
Asgari Ücret Tespit Komisyonu Kararı’na göre işçinin bir günlük normal çalışma karşılığı asgari ücreti 1 Ocak-31 Aralık 2025’te 866.85 TL olarak uygulanacak. İşverenlere verilecek asgari ücret desteği de 1000 TL olacak. Karar işçi temsilcilerinin toplantıya katılmamalarına karşılık, katılan işveren ve hükümet temsilcilerinin oybirliğiyle alındı.Kararın gerekçesinde ise asgari ücretin belirlenmesi sırasında, “işçilerin geçim şartları ve enflasyon hedefi gibi” faktörlerin değerlendirildiği kaydedildi.