Haiti ordusunun asker aradığına dair duyuru, Port-au-Prince'in merkezinde Maurenceley Clerge'in akıllı telefon tamir edip sattığı bir sokak tezgâhına tünemiş küçük bir radyoda çıtırdadı.
21 yaşındaki Clerge, İki hafta sonra gerekli evrakları tamamladı ve yüzlerce Haitili ile birlikte acımasız bir güneşin altında sıraya girerek orduya katılma şansını yakaladı.
ABC News'e konuşan Clerge, “Bu benim beklediğim andı. Bu ülkenin bir vatandaşı olarak hizmet etmek ve aynı zamanda yükselmek ve hayatımı geliştirmek istiyorum” dedi.
Binlerce genç Haitili, yaygın çete şiddetinin, işin kıt olduğu son derece yoksul bir ülkede nadir bir iş fırsatı yaratması nedeniyle asker olma şansına atlıyor. Kaçırılma, işkence görme ya da öldürülme ihtimallerini bir kenara bırakan Haiti'nin en genç nesli, çeteleri yok etmek amacıyla birkaç yıl önce yeniden kurulan ve bir zamanlar nefret edilen orduyu yeniden inşa etmek isteyen hükümetin çağrısına cevap veriyor.
Kısa süre önce orduya başvuran Samuel Delmas, “Bu konuda çok düşündüm çünkü asker olmanın çok fazla fedakarlık gerektirdiğini biliyorum. Yaptığınız her şey riskli. Her zaman ülkeme faydalı olmak istemişimdir” dedi.
Çetelerin, kendisini ve ailesini iki yıl önce evlerinden kaçmaya zorladığını söyleyen Delmas, “Benim gibi kaçmakta olan vatandaşları korumak istiyorum” ifadelerini kullandı.
Haiti hükümeti kaç asker almayı hedeflediğini ya da şu ana kadar kaç kişinin başvurduğunu açıklamadı. Ancak, Savunma Bakanlığı tarafından internette yayınlanan belgeler Ağustos ortasında en az 3 bin kişinin seçildiğini ve fiziksel ve zihinsel testleri beklerken belgelerini sunmalarının istendiğini gösteriyor.
NÜFUSUN YARISINDAN FAZLASI GÜNDE 2 DOLARDAN AZ KAZANIYOR
Eğer hepsi işe alınırsa, bu geçen yılın başındaki 2 bin kişilik kuvvet gücünün iki katından fazla olacaktır. Haiti'nin yaklaşık 12 milyonluk nüfusunun %60'ı günde 2 dolardan az kazanıyor ve enflasyon son yıllarda çift haneli rakamlara yükseldi.
Orduya başvuran Emerson Celadon, ordudaki arkadaşlarının kendisine ayda yaklaşık 300 dolar kazandıklarını söylediğini belirtti.
Haiti'nin silahlı kuvvetleri bir zamanlar büyük korku ve nefret uyandırmış, askerler korkunç insan hakları ihlalleriyle suçlanmıştı. Ordu, eski Cumhurbaşkanı François Duvalier'in gücünü azaltmasından sonra bile 20. yüzyılın ikinci yarısında birkaç darbe düzenledi.
Eski Başkan Jean-Bertrand Aristide'yi devirmek için 1991 yılında yapılan son darbenin ardından hükümet 1995 yılında silahlı kuvvetleri dağıttı. O dönemde yaklaşık 7,000 asker vardı.
“ÜLKE TARİHİNDEKİ EN FELAKET KARARLARDAN BİRİ”
“Orduyu terhis etme kararı, ülke tarihindeki en felaket kararlardan biri oldu” diyen Haiti hakkında iki kitabın yazarı Michael Deibert, bunun sonucunda 1990'ların sonu ve 2000'lerin başında ilk nesil siyasi çetelerin kök saldığını belirtti.
Deibert, “Haiti polisinin rolünü hiçbir zaman tam olarak üstlenemediği bir güvenlik gücünün bıraktığı güvenlik boşluğuna adım attılar” dedi.
Ordu dağıtıldıktan sonra hükümet Haiti Ulusal Polisini ve Sahil Güvenliği kurdu ve bunlar BM birliklerinin gelişiyle desteklendi. BM'nin barışı koruma operasyonlarına son vermesinin ardından ordu, Temmuz 2021'de bir suikast sonucu öldürülen Başkan Jovenel Moise tarafından 2017'de yeniden göreve getirildi.
O zamandan beri ordu çetelerle mücadelede ve üst düzey hükümet yetkililerini korumada küçük bir rol oynadı. Ancak Moise'nin öldürülmesini takip eden yıllarda çete şiddeti artınca, eski Başbakan Ariel Henry Mart 2023'te tüm güvenlik güçlerini seferber edeceğini açıkladı. O dönemde silahlı kuvvetlerde Meksika, Kolombiya ve Arjantin'deki uzmanlar tarafından eğitilen yaklaşık 2 bin asker bulunuyordu.
OCAK AYINDAN BU YANA ŞİDDET OLAYLARI ARTTI
BM'ye göre, Haiti'de Ocak ayından Mayıs ayına kadar 3 bin 200'den fazla cinayet işlendi ve çete şiddeti son yıllarda yarım milyondan fazla insanı evsiz bıraktı.
Bu yılın başlarında eşgüdümlü saldırılarda çeteler, iki düzineden fazla polis karakolunun kontrolünü ele geçirdi, ana uluslararası havaalanını yaklaşık üç ay boyunca kapattı ve Haiti'nin en büyük iki hapishanesine baskın düzenleyerek binlerce mahkumu serbest bıraktı.
Yeni atanan Başbakan Garry Conille, silahlı kuvvetlerin “devasa zorluklarla” karşı karşıya olduğu uyarısında bulunurken, orduyu modernize etme ve iletişim ve gözetleme teknolojilerine yatırım yapma sözü verdi. Ayrıca askerler ve aileleri için askeri altyapı, barınma ve sağlık hizmetlerini iyileştireceğini söyledi.
Ordunun Haiti polisi ve çete şiddetini bastırmaya yardımcı olmak üzere bugüne kadar Haiti'ye 400 kadar polis memuru gönderen Kenya'nın liderliğindeki BM destekli bir misyonla birlikte çalışması bekleniyor. Önümüzdeki aylarda Benin, Çad ve Jamaika gibi ülkelerden de polis ve askerlerin gelmesi ve toplam 2,500 yabancı personelin gelmesi bekleniyor.