Avrasya Kamuoyu Araştırmaları Merkezi Başkanı Kemal Özkiraz, yaptırdıkları son anket sonucunda İBB Başkanı Ekrem İmamoğlu'nun Cumhurbaşkanlığı yarışında ikinci turda da Erdoğan'ı geçtiğini söyledi. Araştırmada partilerin oy oranlarına da mercek tutuldu.
Avrasya Kamuoyu Araştırmaları Merkezi Başkanı Kemal Özkiraz, 9-12 Haziran tarihleri arasında 12 ilde 1410 kişiyle yüz yüze görüşerek yaptıkları anketin sonuçlarını paylaştı.
OY ORANLARI NASIL?
Diken’den Minez Bayülgen’in haberine göre, Özkiraz yaptırdıkları ankette partilerin oy oranını şu şekilde açıkladı:
* AKP yüzde 35 seviyelerinde.
* CHP yüzde 28 civarında.
* İYİ Parti ilk kez 12'nin üstüne çıktı.
* HDP ise yüzde 12.
* MHP yüzde 7.5'in da altına inerek, yüzde 7 seviyelerine geriledi.
* DEVA Partisi yüzde 3, Gelecek Partisi de yüzde 2.5 düzeyinde.
* Saadet Partisi de yüzde 0.2 seviyesinde.
İMAMOĞLU ÖNDE
Cumhurbaşkanlığı seçimi ile ilgili anket sonuçlarını da paylaşan Özkiraz şunları kaydetti:
* Geçen ay sormuştum, çatı adayı olarak Ekrem İmamoğlu ve Tayyip Erdoğan yarışsa, kime oy verirsiniz” diye.
* İmamoğlu, Erdoğan'a 6.5 puan kadar fark attı.
* Bir de “Her parti kendi cumhurbaşkanı adayını çıkarsa ve ikinci tura kalsa” diye sordum.
* Bu kez de İmamoğlu ve Erdoğan arasındaki fark 5.5 puan çıktı. Yani İmamoğlu, Erdoğan'ın 5.5 puan önünde.
YAVAŞ BAŞA BAŞ
Özkiraz, kendilerinin yaptırdığı son anket sonucunda Mansur Yavaş’ın ise Erdoğan’la başa baş gittiğini ifade ederek “Aslında Mansur Yavaş, Erdoğan ile başa baş gidiyor. Erdoğan yalnızca 0.2 önde. “İmamoğlu mu, Erdoğan mı” sorusunda kararsızlar yüzde 14 iken, “Yavaş mı, Erdoğan mı” sorusunda kararsızlar bu kez yüzde 21'e çıkıyor” ifadelerini kullandı.
KARARSIZLAR KİM?
Özkiraz’ın anketle ilgili verdiği röportaj şöyle:
* Kararsızların çok büyük kısmı HDP'lilerdi. Ölçmek için HDP'lilere ve İYİ Partililere, “Partiniz, CHP'nin adayını desteklerse siz ne yaparsınız” diye sorduk. İYİ Partililerin yüzde 85'i, “O zaman CHP'nin adayına oy veririm” dedi. Sadece yüzde 2.3 kadarı “CHP'nin adayına oy vermem” dedi.
Peki HDP'lilerde sonuç ne çıktı?
* Yüzde 90'ın üzerinde “CHP'nin adayına oy veririm” sonucu çıktı. Yüzde 2 kadar “Vermem” dedi. Yani çatı aday olursa fire verilmiyor. Diyelim çatı aday Yavaş belirlendi. O zaman HDP, daha doğrusu Selahattin Demirtaş, Yavaş'ı işaret ederse HDP'liler oy verir.
Yani HDP'liler partilerini değil, yalnızca Demirtaş'ı mı dinliyor?
* Evet, HDP'nin seçmeni Demirtaş dışındaki herkesi adeta parti bürokratları olarak görüyor. Lider Demirtaş. Bu çok net. Bakın, biz açık uçlu sormadığımız halde HDP'lilerin birçoğu anketöre Demirtaş için şık yazdırıyor.
Ne yazdırıyorlar peki?
* ‘Demirtaş ne derse ben ona oy veririm’ yazdırıyorlar. Böyle bir şıkkımız olmadığı halde anketörleri “Bunu yaz” diye zorluyorlar. Şu çok net ki, HDP'lilikle, Demirtaş seçmenliği ayrışmış durumda. O yüzden HDP değil, Demirtaş kimi işaret ederse HDP seçmeni o kişiye oy verir. Durum bu.
ERDOĞAN YÜZDE 38
DEVA, Gelecek ve Saadet partililerin yüzde kaçı “CHP'nin adayını desteklerim” diyor?
* Saadet, DEVA ve Gelecek partilerinin toplamı yüzde 5- 5.5'e tekabül ediyor. Bu toplamın yüzde 56'sı da doğrudan CHP adayına oy vereceğini söylüyor. Yüzde 20 kadarı yani 1 puan kadarı vermiyor.
Peki, cumhurbaşkanlığı soruları ile devam edelim…
Bu ay cumhurbaşkanlığı ile ilgili şöyle bir soru sorduk: “Seçim tek tur yapılır ve çatı aday olursa, aday ismi söylemeden Erdoğan'a mı yoksa muhalefetin ortak adayına mı oy verirsiniz?” “Kesinlikle Erdoğan'a veririm” diyen yüzde 38.
MUHALEFET YÜZDE 43
Peki muhalefetin adayına destek ne çıktı ?
* “Kesinlikle muhalefetin adayına oy veririm” diyenler ise yüzde 43'ü geçti. Yüzde 15'e yakın, “Emin değilim, muhalefetin adayının kim olduğuna göre değişir” cevabını verdi. Yüzde üç civarında da “Oy kullanmam” dedi.
Ne muhalefete ne de iktidara oy veren bu yüzde 3 kimlerden oluşuyor?
* Muhtemelen AKP'den memnun olmayan, muhalefet deyince de tamamen solu anlayan yüzde 3'lük bir sağ kitle bu. Ancak günün sonunda bu nötr dağılır. Bir buçuk bir tarafa bir buçuk diğer tarafa gider.
İmamoğlu'nun 6.5 puan gibi önemli bir fark ile önde olduğunu söylüyorsunuz. O halde İmamoğlu İstanbul seçimleri'ndeki oylarını mı alıyor?
* Evet, kararsızları orantısal olarak dağıttımızda bu oran çıkıyor.
İmamoğlu demek ki AKP-MHP seçmeninden de oy alıyor anlamı çıkıyor öyle değil mi?
* Evet. İmamoğlu zaten MHP seçmenin üçte birinden oy alacak. Bu oran Yavaş aday olursa biraz daha yükselecek. İlginç bir şey… Yavaş, İmamoğlu'na göre MHP'den çok daha fazla oy alıyor. Ancak İmamoğlu, İYİ Parti seçmeninde Yavaş'ı geçiyor, daha fazla karşılık buluyor.
Neden?
* Hiç beklenmeyecek bir şey. İYİ Parti seçmeni aslında Türkiye'nin en muhalif seçmenlerinden.
“ÇATI ADAYI ÇIKARMALI”
Bu ne anlama geliyor?
* Onlara iktidar vaat edildi. Partileri iktidara ortak oldukları halde iktidarı terk edip gelmiş milliyetçi seçmen var yarıya yakını. Yani eski MHP seçmeni. Bir de tabii İYİ Parti'nin içinde CHP'yi muhalefette yetersiz bulup İYİ Parti'ye gitmiş bir seçmen grubu var.
* İmamoğlu iki kez iktidarı yenmiş biri ve ona çok büyük hayranlık duyuyorlar. Zaten İmamoğlu öyle bir figür ki seçmenler için… Hem CHP'li hem, HDP'li hem, İYİ Partili…
DEVA ve Gelecek partileri gelecek seçimde kendi cumhurbaşkanı adaylarını çıkaracaklarını söyledi. Böyle bir durumda sonuç ne olur?
* Bunu söylemek için çok erken. Bunlar söylenir, düşünülür ancak son kertede anketlere bakar ve ona göre karar verirler. Şu an hiçbir parti, “Biz cumhurbaşkanı adayı çıkarmayacağız” diyemez zaten.
Diyelim ki ayrı ayrı cumhurbaşkanı adayı çıkardılar… Cumhurbaşkanlığı ikinci tura kalırsa ne olur?
* “Kesin kaybedilir” diyemem ama YSK'nın 23 Haziran kararını bile bile seçimi ikinci tura taşıyacak bir hamle büyük bir macera olur. Bu yüzden en ideali muhalefetin çatı aday çıkarması.
MHP BARAJ ALTI
Partilere dönersek… MHP, AKP'den oy çalan bir partiydi. Şimdi ise tüm araştırmalar baraj altında kalacağını öne sürüyor. MHP neden artık kendisine oy kaydıramıyor? Yoksa kaydırıyor da AKP'nin oyları mı çok düşüyor?
* 24 Haziran'dan önce yaptığımız söyleşide “MHP sürpriz yapacak, AKP'den epey oy alacak” demiştim. Peki niye bu oyu alıyordu? MHP kendisini tam iktidar gibi konumlandırmamıştı.
* MHP'nin kendi teşkilatlarına da anlattığı şuydu: “Ben bir tane bile bakanlık, genel müdürlük, kadro istemedim. Aslında iktidarın içinde yokum. Ancak dış güçler, terör örgütleri var. Bunlar, iktidarı devirmek istiyor. Bu iktidar devrildiğinde yerine geçmek istiyorlar.
* Ben de buna izin vermiyorum ve hiçbir beklentim olmadığı halde devleti ayakta tutmak için rakibime destek oluyorum.” AKP'nin özellikle kırsal seçmeni de buna teşekkür ediyordu.
AKP seçmeni teşekkür etmek için MHP'ye oy mu veriyordu?
* Evet, hiçbir sıkıntısı olmadığı halde “Ben AK Partiliyim ama MHP'ye oy vereceğim” diyordu. Bir kısım AKP'li seçmenin de AKP'den şikayeti vardı, kopuyordu ama mahallesinin dışına çıkmadan MHP'ye oy veriyordu.
Peki bu oylar MHP'den neden gitti?
* MHP'nin düşüşü özellikle EYT tartışmasından sonra başladı. Af yasası, AKP'den önce önergeleri reddediyor oluşu, MHP'yi iktidar partisi konumuna getirdi.
* Şu anda seçmen nezdinde Devlet Bahçeli, Erdoğan'dan daha muktedir gözüküyor. MHP'nin, hükümet iyi bir şey yapsa bile, ona da müsaade etmeyecek gibi bir imaj oluştu. MHP aşırı nobran, Bahçeli'nin tweet'leri çok aşağılayıcı ve kırıcı bulunuyor.
İYİ PARTİ YÜKSELDİ
AKP'den kopup daha sonra MHP'ye geçen, şimdi de MHP'den kopan bu oylar nereye gitti peki?
* Bir kısmı İYİ Parti'ye gidiyor. İYİ Parti'nin ocak ayından beri 4-4.5 puan kadar çok ciddi yükselişi var. İYİ Parti özellikle güçlendirilmiş parlamenter sistem söyleminden sonra hem AKP, hem de MHP seçmeninden oy almış. CHP'ye de kaybettiği seçmenin bir kısmını da 24 Haziran'da geri aldı.
Niye İYİ Parti? DEVA ve Gelecek partilerini tercih etmeleri daha olası değil mi?
* Oraya da gidiyorlar. MHP'yi ara durak yapmış seçmenlerin bir puan kadarı Gelecek Partisi'ne gidiyor. Zaten Gelecek Partisi toplam 2.5 puan kadar oy alıyor. 1 puan MHP'den, 1.5 puan da AKP'den.
DEVA PARTİSİ’NİN DURUMU
DEVA Partisi'nin oyu kaç peki ?
* Yüzde 3 civarında. Burada ilginç olan, DEVA da Gelecek Partisi kadar AKP'den oy koparıyor. Yani bir buçuk puan. Ancak DEVA'nın bilinirliği geçen ay yüzde 24'lerdeyken, bu ay yüzde 46'lara çıktı. Ekonomi konuşulmaya başladığı zaman ise DEVA'nın AKP'den alacağı oyu tahmin bile edemiyorum. Çok çok yüksek bir oy alacak.
Pek çok araştırmacı 2021'de erken seçim beklerken siz beklemiyorsunuz, niye?
* 2021'i şartlı düşünüyorum. Milletvekili kopuşları başlarsa, ki bunun sadece AKP ile sınırlı kalmayacağını düşünüyorum… MHP'den de milletvekili kopuşları bekliyorum. Bunlar olur ve Meclis çoğunluğunu kaybedecek kadar büyük bir furyaya dönüşürse, Erdoğan'a rağmen seçim bekliyorum. Ekonomi daha da bozulursa, muhalefet “Erdoğan nasılsa kazanamaz” noktasına geldiğinde seçime gidilir.
AKP’NİN TABANI YÜZDE 30
Bu durumda Erdoğan kazanabilir mi?
* İki türlü de Erdoğan kazanamaz. Tabii AKP'nin tabanı yüzde 30 ve bu rakamın altına da hiçbir zaman düşmeyecek.
Neden düşmez, yüzde 30 kimleri kapsıyor?
* Az önce bahsettiğim sürdürülebilir yoksulluk ve bir miktar yine sürdürülebilir zenginliği yaşayan kesimlerden ötürü. Mesela pandemi sürecinde AKP oy kaybetmedi ama kazanmadı da. Pandemi süreci belirsizlik olduğundan seçmen bekliyor.
* Ancak pandemi süreci bittiğinde bence dünyada değişmeyen lider neredeyse kalmayacak. Halkına çok iyi ekonomik destek verenler dışında…
İKİ İTTİFAK SEÇENEĞİ
Vatandaşa birden fazla ittifak seçenekleri soruyorsunuz. Çıkan sonuçlara göre, kim kiminle ittifak yaparsa, AKP ve MHP ittifakını yeniyor?
* İki iyi seçenek var. Bir tanesi, bütün sağ partilerin yani İYİ Parti, DEVA, Gelecek ve Saadet bir ittifak oluşturduğu, CHP'nin ve HDP'nin de sol blok oluşturduğu bir seçenek. Bu tabloda AKP ve MHP, Meclis çoğunluğunu kaybediyor.
Diğer seçenek ne peki?
* En iyi seçenek yine İYİ Parti, DEVA, Gelecek ve Saadet'ten oluşan bir sağ blok. CHP ve HDP'nin de ayrı ayrı girdiği bir model. Bu durumda milletvekili sayısı biraz daha azalıyor fakat MHP ve AKP'nin oy oranı daha fazla düşüyor.
* CHP, HDP ittifakı konusunda… CHP'nin yerinde olsam bundan korkmam, HDP'nin yerinde olsam bu konuda ısrar etmem.
Niye?
* HDP'nin herhangi bir ittifaka ihtiyacı yok çünkü. HDP, her geçen gün barajın üstündeki oyunu artırmaya devam ediyor. Özellikle gençlerden, ortalamanın çok üzerinde bir oy alıyor. Hatta bu seçimde HDP 60, 65 milletvekiliyle iki ittifakın tam ortasında ne tarafa giderse orayı 300'ün üzerine taşıyacak şekilde kilit bir parti konumunda.
* O yüzden ittifak için ne ısrar etmesine, ne de “Beni ittifaka almıyorsunuz” diye alınganlık yapmasına gerek var. Bu seçmeninde de alınganlığa neden oluyor ve bu tavır, taban ittifakını çatlatacak bir etkiye doğru gider.
* Öte yandan CHP'nin de hem muhalefet hem de iktidar tarafındaki iki sağ blok karşısında HDP ile ittifak yapmaktan çekinecek hiçbir şeyi olmaması lazım