Şanlıurfa’da devam eden 1. Uluslararası Bilimler Işığında Yaratılış Kongresi’ne katılan Üsküdar Üniversitesi Yazılım Mühendisliği Bölüm Başkanı Yrd. Doç. Dr. Türker Tekin Ergüzel, doğadan esinlenerek geliştirilen optimizasyon algoritmalarını anlattı.
Arı, karınca kolonilerinin ve sığırcık kuşlarının etraflarındaki tehlikelerden korunmak ve civarlarındaki yiyecek kaynağına en kısa zamanda ulaşabilmelerini sağlayan sürü zekâsı yaklaşımını ele aldı. Dr. Ergüzel, “İnsanoğlunun da bireysel ihtiyaçlarını ve kararlarını sosyal ihtiyaç ve karar mekanizmasıyla birleştirdiği, sosyal faydayı esas aldığı taktirde yeryüzündeki insan kaynaklı pek çok problemin çözüleceğinin altını çizdi. Ancak bilişsel ve sosyal zekânın işbirliği ile mükemmel çözüme ulaşılabildiğini gözlemlediğimiz sürü algoritmaları günümüz insan davranışlarının toplumsal faydayı esas almamız hususunda önemli bir örnek ve referans teşkil etmektedir.
Üsküdar Üniversitesi ve Harran Üniversitesi ortaklığında Üsküdar Üniversitesi Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Mehmet Zelka ve Harran Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Biyoloji Bölüm Başkanı Prof. Dr. Hasan Akan’ın kongre başkanlığında dün başlayan 1. Uluslararası Bilimler Işığında Yaratılış Kongresi devam ediyor.
Harran Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Büyük Amfi’de yurt içinden ve yurt dışından çok sayıda bilim insanının katılımıyla gerçekleştirilen kongreye Üsküdar Üniversitesi Yazılım Mühendisliği Bölüm Başkanı Yrd. Doç. Dr. Türker Tekin Ergüzel, “Doğadan Esinlenen Mühendislik Algoritmaları ve Uygulamaları” başlıklı sunumuyla katıldı.
Temel bilimler doğadan ilham alıyor
Yrd. Doç. Dr. Türker Tekin Ergüzel, doğadaki canlıların sahip oldukları kusursuz tasarımlarıyla birlikte, sınırlı kaynaklarını optimum kullanmalarını ve birlikte hareket etme becerileri ile hayatta kalma ve yiyecek bulmak için kullandıkları sosyal zekâlarının temel bilimlerin bilgi birikimine ve literatüre “sürü zekâsı” yaklaşımını kazandırdığını söyledi.
Sağlık bilişimi alanında özelleşen çalışmaların, son yıllarda yaygın olarak kullanılan yapay öğrenme, bulanık mantık ile sistem kontrolü ve arı, karınca koloni, parçacık sürü ve ateşböceği algoritmaları gibi yöntemlerin dikkat çekici performanslarını ortaya koyduğunu belirten Yrd. Doç. Dr. Türker Tekin Ergüzel “Elde edilen sonuçlar, doğadan esinlenerek geliştirilen meta-sezgisel algoritmaların birbirleriyle oldukça rekabetçi, klasik yöntemlere göre ise oldukça yüksek performanslı sonuçlar ortaya koyduğunu göstermektedir” dedi.
Mühendislik, çözüm için doğaya bakıyor
Yrd. Doç. Dr. Türker Tekin Ergüzel, mühendislik programlarının en büyük önceliğinin, problemi en kısa zamanda çözmek ve en uygun maliyeti vermek olduğunu belirterek “Bunun için pek çok sezgisel (heuristic) ve sezgi-ötesi (meta-heuristic) yöntemler var. Sezgisel ötesi yöntemler temel olarak olasılık hesabına dayalı ve doğadan esinlenerek istifade edilen ve özellikle yüksek karmaşıklık düzeyindeki non-deterministik polynomial problemlerin çözümünde tercih edilen yöntemler olarak karşımıza çıkmaktadır. Literatürde son yıllarda bununla ilgili oldukça tatmin edici sonuçlar elde edilen çalışmalar görüyoruz. Çalışmalarımızda kullandığımız doğadan esinlenerek geliştirilen optimizasyon algoritmaları mühendislik, endüstriyel uygulamalar, gerçek zamanlı sistemler, fizik, finans ve tıp bilişimindeki uygulamaları ile günlük hayatımızda da karşımıza çıkmaktadır.”
Yerel ve global çözümler birleştirilmeli
Doğadaki canlıların mükemmel yaratılmış olmalarının arkasındaki kusursuz matematiğin özelikle ilgisini çektiğini belirten Yrd. Doç. Dr. Türker Tekin Ergüzel, “Burada sürü mantığı her bir bireye tekil bakıldığı zaman sosyal zekâya herhangi bir katkısı yokmuş gibi görünse de, sürü içerisinde her bir bireyin kendi bilişsel zekâsı önce sosyal karar verme mkanizmasına sonra tekrar kendi bireysel tercihini yaparken ki kararına katkıda bulunduğunu görüyoruz. Dolayısıyla sürecin tamamına bakıldığı zaman, bireylerin sadece kendi yerel (lokal) çözümleri yerine tüm çözümlerden istifade eden (global) bir yaklaşımın esas alındığınıve ancak her iki çözümün birarada ve intizam içinde uygulandığı durumda en iyi/optimum çözüme ulaşılabileceğini görüyoruz.” dedi.
En iyisi için işbirliği şart
İnsanların karar mekanizmalarında bireysel karar vermeyi tercih ettiklerini belirten Dr. Ergüzel, başarıya ulaşmak için işbirliğine ihtiyaç olduğunu belirterek şunları söyledi:
“Her bir bireyin bireysel kararı, hedeflenen noktanın daha altında başarılarla neticelenebilir. Dolayısıyla toplumsal uyum ve birlikte hareket davranışının neticelerini bu canlılarda yüksek verim olarak görebiliyoruz. Bu canlılarda gözlemlediğimiz sürü zekasının ancak sosyal yaşama tatbik edildiği zaman mutlu, adil ve başarılı bir topluma ulaşılır. Toplum içerisindeki diğer bireylerden fayda sağlandığı, katılımcılığın tüm bireylere indirgendiği zaman toplumsal karar mekanizmasının daha sağlıklı çalıştığının altını çizen Dr. Ergüzel, çağımız vebası diyebileceğimiz ve pandemi haline gelen Narsisizim "Obez Nefs" davranışların azalmasının ancak toplumsal fayda/bilinç öncelik alındığı zaman ortadan kaldırabileceğimizi düşünüyorum. Dünya sorunlarının çözümü noktasında insanoğlu sürü zekasını modelleyebilir, toplumsal sorunların çözümünde referans alırsa önemli kazanımlar elde edebilecektir” dedi.