11 yıl Tarım Bakanlığı yapan Mehdi Eker’in arazi toplulaştırma ihaleleri ile bakanlığını soyduğu iddia ediliyor. Toplulaştırma ihalelerine ilişkin Sayıştay denetçileri de 2012 yılından bu yana uyarılarda bulunuyor.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın eski koruması Hasan Yeşildağ’ın kardeşi Ali Yeşildağ’ın, “Bakanlığı birlikte soyduk” dediği AKP’li eski Tarım Bakanı Mehdi Eker dönemindeki arazi toplulaştırma ihalelerinde vurgun yaptıkları iddiaları tartışılıyor. Kurulan bir “lokomotif şirket” aracılığıyla alınan toplulaştırma ihalelerinden büyük para kazandıklarını anlatan Yeşildağ’ın iddialarını çağrıştıran tespitler, Eker dönemine ilişkin Sayıştay denetim raporlarında da yer aldı. Raporlarda, ödeneği olmayan toplulaştırma işleri için ihalelere çıkıldığı, ödenek olmadığından süre uzatmaya gidildiği için fazla ödeme yapıldığı, hizmet alımı ihalelerinin yerelden değil merkezi olarak yapılması ile denetimin zorlaştırıldığı tespitlerine yer verildi.
BirGün'den Nurcan Gökdemir'in haberine göre, en uzun görev yapan Tarım Bakanı olarak bilinen Eker dönemine damgasını vuran toplulaştırma ihalelerinde yaşananlar sadece Ali Yeşildağ’ın iddialarına konu olmadı. Sayıştay denetçileri de toplulaştırma ihaleleri ve işlemlerinde yaşananları yıllar itibarıyla raporlarına yansıttı.
Denetim raporlarında öne çıkan tespitlerden bazıları özetle şöyle:
ÖDENEKSİZ İHALELER
Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’na aykırı olarak, ödeneği olmayan işler için ihaleye çıkıldı, ödeneği olmadığı gerekçesiyle zorunlu süre uzatımı dolayısıyla şirketlere fiyat farkı ödendi.
PROGRAM DIŞI İŞLER
Yapımı devam eden çok sayıdaki arazi toplulaştırma ve tarla içi geliştirme hizmetleri yapım işlerinde, iş programında belirtilen ödeneklerin üzerinde imalat yapan bazı yükleniciler, yapımı devam eden diğer işlerde ödenek sorunu yarattı, devam eden işler bitirilmeden açılan yeni ihaleler ödenek sorununu ortaya çıkarttı.
MERKEZDEN İHALE DENETİMİ ENGELLEDİ
Çok sayıda ili ilgilendiren “AT (Arazi toplulaştırma) ve TİGH’nin (Tarla İçi Geliştirme Projeleri) Arşivlenmesi, Bilgisayar Ortamına Aktarılması, Tasnif ve Depolanması İşi İçin Personel Çalıştırılmasına Dayalı Hizmet Alım İşi” ihalesi, merkezde gerçekleştirildi. İşin ihalesini Tarım Reformu Genel Müdürlüğü yaptı. 2011 rakamları ile 3,5 milyon lira olan ihalelerin ödemeleri Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Merkez Saymanlığı’ndan yapıldı. Değişik harcama birimlerince yapılması gereken hizmet alımının merkezdeki harcama birimi tarafından yapılması, muayene ve kontrol hizmetlerini güçleştirdi.
ÇALIŞMALAR İZLENEMEDİ
Arazi toplulaştırma, mali gerçekleşme ve fiziki gerçekleşmelerin iş kalemleri bazında takip edilmedi.
YÜZDE 80’i GECİKTİ
İhalesi yapılan işlerin yüzde 80’inde gecikme meydana geldi. Raporun yazıldığı yıl yürütülen 330 işin 150’si ihalesi kapsamında bitirilemeyerek yüzde 45’inde keşif artışına gidildi. Ayrıca bunlara ilave olarak bitirilemeyen çok sayıda iş için tamamlama ihaleleri açıldı, bunlara da ödeme yapıldı.
ERKEN EL KOYMAYA ÖDEME
Toplulaştırma çalışmaları sırasında; sulama kanalı, tahliye kanalı, yol gibi kamu yatırımlarının etüt, plan, program, proje ve ihalelerinde kamu kurumları arasındaki koordinasyonsuzluk nedeniyle çiftçilerin arazisine erken el konuldu. Arazisine el konulan çiftçilere yeni arazileri geç verildiği için beş yıla varan sürelerle gelir kaybı bedeli ödendi.