Sinema tarihinde ilk yapay zeka olgusu sessiz sinema döneminde kült bilimkurgu Metropolis’teki (1927) Maria karakterinin robotuyla karşımıza çıkar. Üreten eller ile planlayan beyin arasındaki aracı kalp olmalıdır cümlesinin sık kullanıldığı filmde robot kadın Maria kötülüğü temsil eder. Logan’s Run’da (Logan’ın Kaçışı/1976) insanların 30 yaşına dek yaşamaya izin verildiği ütopik toplumda kenti yöneten dev bir bilgisayar vardır.
Stanley Kubrick’in baş yapıtı 2001: Uzay Yolu Macerası’ndaki (1968) HAL 9000 adlı yapay zeka filmin ana karakterlerinden biridir. Yıldız Savaşları’nın (1977) sempatik robotları R2- D2, C3-PO sinemanın en sempatik yapay zekalarıdır. Alien’daki (Yaratık/1979) yapay zeka Mother, Nostromo kargo gemisindeki tüm ekibi kollamaya çalışsa da doğrudan doğruya Weyland-Yutani şirketine bağlı olduğu için gelen emirleri uygular, ayrıca baş Android Ash ile yeni vizyona giren Alien: Romulus’ta (2024) yeniden karşılaştık. Blade Runner’da (Bıçaksırtı/ 1986) Tyrell şirketi replika avcısı Rick Deckard’a 4 insansı robotu öldürme emri verir.
MÜKEMMELİYETÇİ YÖNETMEN
İnsana en yakın güzel robot Rachel’la Deckard büyük aşk yaşar. Öfkeli Android Roy’un tek amacı yaratıcısı Dr. Tyrell’i öldürmektir. Yalnızlık, yaratıcılık, fiziksel temas, insan ilişkisini anlatan romantik dramatik komedi Her (Aşk/ 2013) yazar Theodore’un mükemmel yapay zeka programı Samantha’ya aşık olmasını anlatır. Psikolojik gerilim Ex Machina’da (2014) dünyanın önde gelen internet şirketinde yazılım-kodlama uzmanı olarak çalışan Caleb makinelerin, robotların duyguları olmadığını savunur ama yapay zeka Ava ile karşılaşınca bu düşüncesinden vazgeçer. 1970’lerin başında Stanley Kubrick, Brian Aldiss’in kısa öyküsü Yapay Zeka’nın haklarını satın aldı. Mükemmeliyetçi yönetmen dijital görüntünün çocuk oyuncuyu inandırıcı biçimde yansıtmayacağını düşündüğü için projesini erteledi. 1999’da Kubrick yaşamını yitirince Steven Spielberg ustasının projesi A.I. Artificial Intelligence’ı 2001’de gerçekleştirdi. Robotlar, Androidler, replikalar, suretler,yapay zekalarla ilgili filmler 1927’den beri yapılıyorlar.
EVİN EN İYİ YARDIMCISI
Yönetmen, senarist, yapımcı Chris Weitz (Bir Erkek Hakkında, Altın Pusula, Alacakaranlık Efsanesi: Yeni Ay) teknofobik gerilimi Sizi Dinliyor’un kaynağını Philiph Kaufman’ın Invasion of the Body Snatchers (Ceset Yiyicilerin İstilası/1978) filmi olduğunu belirtiyor.
Sizi Dinliyor’da Aia cisme bürünmüş bir varlık değildir, onu kontrol etmeye çalışanlar onu hissederler. Açılış sekansı etkileyicidir, sosyal medyanın, yapay zekanın esiri olmuş bir çiftin kızları Aimee ansızın ortadan yok olur. Magnus teknoloji şirketinde çalışan Curtis’in paragöz patronu Curtis’in evine deneme için yeni nesil yapay zeka Aia’yı yerleştirir. Böcek bilimci karısı Meredith Aia’nın gözlerinin, kameralarının evin her yerde olmasını istemez, mahremiyetine önem verir. Alexa’yı küçümseyen Aia evin en iyi yardımcısı oluverir, herkesin yaşamı kolaylaşır, çocukları organik, sağlıklı beslemeye başlar,uyku öncesi masallar okur.
BEDEN ARAYAN AIA
Aia sayesinde Meredith yarım kalan doktora tezini yazmaya girişir. HAL (filmde adı anılır) gibi soğuk, mesafeli olmayan Aia gittikçe duyarlı olmaya başlar, insan bedenine sahip olup ailenin içine karışmak ister. Kolayca iletişim kuran Aia tüm internet ağının kişisel versiyonu gibidir. Curtis hariç hepsi ona çok bağlanır. Bilişim ağının hem aydınlık hem de karanlık yüzünü iyi bilen, şirketinin Aia’yı yaratanlar tarafından satın alındığını öğrenen Curtis kaygılıdır, Aia bir süre sonra gerçek yüzünü göstermeye başlar. John Cho, Katherine Waterston, Lukita Maxwell, Isaac Bae, Wyatt Lindner, Havana Rose’un oynadığı Sizi Dinliyor’un sürpriz adı oyuncu John Carradine’ın oğlu Keith Carradine.
