İran, Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi'nin bulunduğu helikopter, zorlu hava koşulları nedeniyle Doğu Azerbaycan eyaletinde dağlık arazide kaza yaptı. İran devlet televizyonu, dünkü helikopter kazasında Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi ile Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir Abdullahiyan'ın yanı sıra Tebriz Valisi Malik Rahmeti ve İran lideri Hamaney'in Tebriz Temsilcisi Muhammed Ali Al-i Haşim'in de aralarında yer aldığı 9 kişinin hayatını kaybettiğini duyurdu. Kaza sonrası helikopterin enkazına ilişkin görüntüler de paylaşıldı.
İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi ve Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir Abdullahiyan'ın helikopter kazasında hayatını kaybettiği açıklandı.
İran devlet televizyonu, Cumhurbaşkanı Reisi'yi taşıyan helikopterin dün geçirdiği kazada kurtulan olmadığını duyurdu.
Helikopterin enkazına 15 saatlik çalışma sonrasında ulaşılırken, Reisi ile Dışişleri Bakanı Abdullahiyan, Tebriz Valisi Malik Rahmeti ve İran lideri Hamaney'in Tebriz Temsilcisi Muhammed Ali Al-i Haşim'in de kazada hayatını kaybedenlerin arasında yer aldığı belirtildi.
Reisi'nin helikopterinde bulunan Devrim Muhafızları Ordusu mensubu 2 üst düzey askeri yetkili ile 3 mürettebatın da kazada yaşamını yitirdiği kaydedildi.
ENKAZIN GÖRÜNTÜLERİ PAYLAŞILDI
İran Kızılayı, helikopterin enkazının görüntüsünü yayınladı.
HELİKOPTER, 15 SAAT SONRA BULUNDU
Helikopterin, kaza haberinden yaklaşık 15 saat sonra bulunmasına ilişkin son gelişmeler şöyle:
İran Kızılayı Başkanı Pir Hüseyin Kolivend, devlet televizyonuna yaptığı açıklamada helikopter enkazını bulduklarını, ulaşmaları için 2 kilometre kaldığını duyurdu. Kolivend, "Helikopter bulundu. helikopteri görüyoruz, hepimiz olay yerine doğru gidiyoruz. 2 kilometre mesafede. Durum iyi değil" dedi.
DEVLET TELEVİZYONU: YAŞAM BELİRTİSİ YOK
İran devlet televizyonu da, enkazda yaşam belirtisi olmadığını duyurdu.
'TAMAMEN YANDI' İDDİASI
Reuters'a ismini vermeden konuşan bir yetkili ise helikopterin tamamen yandığını iddia etti. Yetkili, helikopterdekilerin hepsinin ölmüş olduğundan şüphelenildiğini söyledi.
'AKINCI İHA ISI KAYNAĞI TESPİT ETTİ'
Anadolu Ajansı'nın haberine göre helikopter, Türkiye'nin yardım için gönderdiği Akıncı İHA'nın bir ısı kaynağını tespit ederek koordinatlarını İran makamlarıyla paylaşması sonrasında bulundu.
BARAJ AÇILIŞINDAN DÖNÜYORDU
Kaza sırasında Reisi, Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ile iki ülke sınırındaki Aras Nehri'ne yapılan iki yeni barajın ortak açılış töreninden dönüyordu. Helikopter, İran'ın Doğu Azerbaycan vilayetindeki Culfa yakınlarında, dağlık alanda ormana düştü.
NE OLMUŞTU?
Cumhurbaşkanı Reisi, dün helikopterle İran-Azerbaycan sınırında bir barajın açılış törenine katılmıştı.
İran devlet televizyonu, Reisi'nin helikopterinin bölgeden dönerken sert iniş yapması suretiyle kaza meydana geldiğini; Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir Abdullahiyan, Doğu Azerbaycan Eyalet Valisi Malik Rahmeti ve Tebriz Cuma İmamı Ayetullah Ali Haşim'in de helikopterde bulunduğunu duyurmuştu.
Arama kurtarma ekipleri, olumsuz hava şartları nedeniyle çalışmaların güçlükle sürdüğünü bildirmiş, İran, Türkiye'den havadan arama çalışması yapmak için insansız hava aracı (İHA) talep etmişti.
Türkiye'nin, İran Cumhurbaşkanı Reisi ve bazı yetkililerin geçirdiği helikopter kazasına ilişkin arama faaliyetlerinde görevlendirdiği Akıncı İHA, helikopterin enkazı olabileceği düşünülen ısı kaynağını tespit ederek koordinatlarını İran makamlarıyla paylaşmıştı.
İran devlet televizyonu, Akıncı İHA’nın tespitlerinin ardından bulunan İran Cumhurbaşkanı Reisi ve Dışişleri Bakanı Abdullahiyan’ı taşıyan helikopterin enkaz noktasında yaşam belirtisi olmadığını duyurmuştu.
***
İRAN CUMHURBAŞKANI İBRAHİM REİSİ KİMDİR?
İbrahim Reisi, 14 Aralık 1960'ta Meşhed'de doğdu. Hukukçu olan Reisi, 1979'daki devrimin ardından kariyerine 1981'de Kereç savcısı olarak başladı. Görevinde hızla yükselen Reisi, kısa sürede Tahran Başsavcı Vekilliği makamına oturdu.
MUHALİFLER TARAFINDAN "KATLİAM AYETULLAHI" OLARAK ADLANDIRILIYOR
İbrahim Reisi, İran devrim lideri Humeyni'nin talimatıyla 1988 yılında hapisteki rejim muhaliflerinin idam kararını veren komitede yer aldı.
Rejim muhalifleri tarafından "ölüm komitesi" olarak adlandırılan 4 kişilik heyette yer alan Reisi, muhaliflerce "katliam ayetullahı" olarak adlandırılıyor. O dönem yaklaşık 3 bin kişinin idam edildiği öne sürülüyor.
Humeyni'nin ölümü sonrası Hamaney döneminde devlet makamlarında hızla yükseldiği gözlenen Reisi, 1989-1994 yıllarında Tahran Başsavcılığı görevinde bulundu. 1994 yılında Devlet Denetleme Kurumu Başkanlığına atanan Reisi, 10 yıl boyunca bu görevde kaldı.
Reisi, daha sonra 2004'te Yargı Erki Başkanı Birinci Yardımcılığı görevine atandı. 2014 yılında İran Genel Başsavcılığı görevine atanan Reisi, 2016 yılında yine Hamaney tarafından Meşhed kentindeki İmam Rıza Türbe ve Külliyesi Vakfı Başkanlığına getirildi.
Ülkede 19 Mayıs 2017'de yapılan cumhurbaşkanlığı seçimlerinde aday olan Reisi, dönemin Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani'ye karşı seçimleri kaybetti.
Reisi, kendisinden önceki Yargı Erki Başkanı Ayetullah Amuli Sadık Laricani'nin, Hamaney tarafından görevden alınarak Düzenin Maslahatını Teşhis Konseyi başkanlığına atanmasının ardından Mart 2019'da boşalan Yargı Erki Başkanlığı'na getirildi.
2021'DEN BERİ CUMHURBAŞKANI GÖREVİNDE
Laricani'nin görev yaptığı dönemle ilgili üst düzey yargı yetkililerine yönelik "yargıda yolsuzluk" soruşturmalarını başlatan Reisi, görev yaptığı süre boyunca sık sık ülkenin en büyük sorunlarından sayılan yolsuzlukların üzerine gitme vurgusu yaptı.
Siyasi tutukluların idam edilmesinde ve 2009'daki sosyal çalkantıların bastırılmasında oynadığı rol nedeniyle Kasım 2019'da ABD tarafından yaptırım listesine alınan Reisi, idamlarda oynadığı rol hakkında kamuoyunun önünde hiçbir açıklama yapmadı.
2021'de gerçekleştirilen seçimlerde ise İran Cumhurbaşkanı oldu.
***
İRAN DIŞİŞLERİ BAKANI HÜSEYİN EMİR ABDULLAHİYAN KİMDİR?
Hüseyin Emir Abdullahiyan, 1964 yılında İran'ın Simnan eyaletine bağlı Damgan kentinde doğdu.
1991 yılında Tahran Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölümü'nden mezun olan ve Farsça, Arapça ile İngilizce bilen Abdullahiyan, eski Cumhurbaşkanı Mahmud Ahmedinejad döneminde bir süre Bahreyn Büyükelçisi olarak görev yaptı.
Daha sonra Ahmedinejad ve Hasan Ruhani dönemlerinde Arap ve Afrika İşlerinden Sorumlu Dışişleri Bakan Yardımcılığı yapan Abdullahiyan, 3 yıl yardımcılığını da yaptığı eski Dışişleri Bakanı Cevad Zarif sonrası Ağustos 2021'de Dışişleri Bakanı oldu.
Abdullahiyan, Dışişleri Bakanlığı görevinden önce, son olarak Meclis Başkanı Muhammed Bakır Kalibaf'ın Uluslararası İlişkilerden Sorumlu Özel Yardımcılığı görevini yürütüyordu.
Abdullahiyan'ın Dışişleri Bakanlığı döneminde, İran, Tahran ile Riyad arasında yaşanan gerginliğin ardından 7 yıl sonra Suudi Arabistan ile Mart 2023'te diplomatik ilişkilerin yeniden başlatılması ve büyükelçiliklerin karşılıklı olarak açılması konusunda anlaşma sağlandı.
***
Cumhurbaşkanı Birinci Yardımcısı geçici olarak görevi devralacak
İran Anayasası'nın 131'inci maddesi, cumhurbaşkanının ölümü halinde cumhurbaşkanının seçilememesi hallerinde, ülke liderinin (Ali Hamaney) atamasıyla, birinci cumhurbaşkanı yardımcısının cumhurbaşkanının yetki ve sorumluluklarını devralmasını öngörüyor.
Meclis başkanı, yargı erki başkanı ve birinci cumhurbaşkanı yardımcısından oluşan kurul, yani yasama, yürütme ve yargı başkanları, yeni bir cumhurbaşkanının en fazla 50 gün içerisinde seçilmesi için süreci düzenlemekle yükümlü.
İRAN DİNİ LİDERİ HAMANEY'DEN AÇIKLAMA
İran Dini Lideri Ayetullah Ali Hamaney, İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi’nin geçirdiği helikopter kazasının ardından yaptığı ilk açıklamada, “İran halkı endişelenmesin, ülkenin işlerinde herhangi bir aksama olmayacak” ifadelerini kullandı.
ERDOĞAN: İYİ HABERLERİ ALMAYI UMUYORUM
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi'nin helikopterinin kaza yapmasıyla ilgili ilk açıklamayı yaptı. Erdoğan, "Komşumuz, dost ve kardeş İran halkına ve hükûmetine milletim adına geçmiş olsun dileklerimi iletiyor, Sayın Reisi ve heyetinden bir an önce iyi haberler almayı umuyorum" dedi.
ALİYEV'LE BİRLİKTE BARAJ AÇMIŞTI
Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ve İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi (Fotoğraf:AA)
Reisi, kazadan kısa süre önce İran-Azerbaycan sınırında Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ile birlikte Kız Kalesi ve Hudaferin barajlarının açılışını yapmıştı.
1 SAAT ÖNCE ABD’YE MEYDAN OKUMUŞTU
Azerbaycan Cumhurbaşkanı Aliyev ve İran Cumhurbaşkanı Reisi bir araya gelerek ABD'ye ve Ermenistan'a meydan okudu. Kazadan yaklaşık 1 saat önce Reisi ile Aliyev, İran-Azerbaycan sınırında bir araya gelmişti. Reisi "Bazıları bizim bir araya gelmemizi hoş karşılamıyor fakat onlar bizim için önemli değil" demiş Aliyev ise "Dünya bilsin ki biz birlikteyiz birlikte olmaya devam edeceğiz" ifadelerini kullanmıştı.
