Gaziantep Büyükşehir Belediyesi’ne bağlı Gazikültür AŞ. tarafından hazırlanan “1 Numaralı Ayıntab (Gaziantep) Şer’iyye Sicili” kitabı dijital ortamda okuyucuyla buluşturuldu.
474 sayfadan oluşan kitapta, 1 numaralı Ayıntab şer’iyye sicilinde yer alan mahkeme kayıtları Osmanlı Türkçesinden Latin harflerine aktarılırken, her bir davayla birlikte anlaşılabilirliği arttırmak için özet kısmı eklenerek davanın içeriği kolay ulaşılabilir hale getirildi.
Detaylı bir değerlendirmeyle kayıtların içerisinde geçen dönem kavramları ve görevlilerinin tanımlarının yapıldığı eserde, bütünlük sağlamak amaçlanırken, aynı zamanda içerikte bulunan davalar konular birer konu başlığı altında sınıflandırıldı. Okuyucular, dijital ortamda Prof. Dr. Ümit Ekin ve Senem Karagöz tarafından hazırlanan ve elektronik olarak yayımlanan kitaba ücretsiz olarak www.gazikulturas.net sitesi üzerinden ulaşabilir.
KAYITLAR YAKLAŞIK 500 YILLIK BİR GEÇMİŞE IŞIK TUTUYOR
Gaziantep’e ait en eski şer’iyye sicili olan “1 Numaralı Ayıntab Şer’iyye Sicili” 374 sayfa ve bin 461 belgeden oluşuyor. Sicildeki belgeler 13 Zilhicce 937/28 Temmuz 1531 ile 11 Rebiülevvel 960/25 Şubat 1553 tarihlerini kapsıyor. Yaklaşık 500 yıllık bir geçmişe sahip olan kayıtları günümüze kadar getiren bu defter, Gaziantep’le ilgili ilgili eşsiz bilgileri içerisinde barındırıyor.
Osmanlı Ayıntab’ının sosyal, ekonomik yapısı ve gündelik hayatına hakkında bilgiler içeren çok çeşitli belgeleri barındıran sicilde, askeri sistemin işleyişinden vergi düzenine, aile yapısından cinayet ve yaralama olaylarına varıncaya kadar akla gelebilecek her konuda kayda ulaşılabiliyor.
Gaziantep’in sosyal ve ekonomik tarihi yapısıyla ilgili eşsiz bilgiler içeren kitabın koordinasyonunu Gazikültür Yönetim Kurulu Başkanı Hakan Tanrıöver, editörlüğünü ise Gazikültür Genel Müdürü Prof. Dr. Halil İbrahim Yakar yaptı.
ESER, OSMANLI’NIN YARGI SÜRECİNDEKİ ADİL TUTUMUNU GÖZLER ÖNÜNE SERİYOR
Kitabın editörlüğünü üstlenen Gazikültür Genel Müdürü Prof. Dr. Halil İbrahim Yakar, Osmanlı İmparatorluğu’nun gelişmiş ve sistemli kayıt tutma geleneğine sahip olduğunu belirterek, şunları söyledi:
“Osmanlı bürokrasisi sadece siyasi kayıtları değil adlî kayıtları da muntazaman tutmuştur. Tutulan adli kayıtlar, günümüze şer’iyye sicilleri içerisinde önemli bir miktarda ulaşmıştır. Şer’iyye sicilleri, Osmanlı mahkemelerindeki dava tutanaklarının kayda geçirildiği defterlere verilen isimdir. Osmanlı mahkemelerinde Müslüman ve gayrimüslim farkı gözetmeksizin adalet aranırdı. Bu açıdan şer’iyye sicilleri incelendiğinde insan hak, adalet ve hürriyetine verilen önem her sayfasında göze çarpar. İnsan haklarının dünyada hak ettiği yerin geç dönemlere rastladığı düşünüldüğünde şer’iyye sicilleri üzerinde incelemelerin artmasının gereği ortadadır. Nitekim, sicillerde ortaya konulan adalet arayışı sadece geçmişin tozlu raflarında kalmayarak günümüze, geleceğimize katkı sağlayabilirler."
Osmanlı tarihi araştırmacıları için şer’iyye sicillerinin birincil kaynaklar olduğunu ifade eden Yakar, “Sadece tarihle sınırlı kalmayarak başta hukuk olmak üzere sosyoloji, psikoloji gibi alanlarda da siciller önemli kaynaklar olarak bizleri beklemektedir. Çünkü, şer’iyye sicilleri geçmişi bütün canlılığıyla günümüze taşırlar. Osmanlı döneminde şehirlerdeki gündelik yaşantıdan numuneler barındırırlar. Bölgelere özgü gelenekleri de şer’iyye sicillerinde bulmak mümkündür. Gaziantep için de aynı durum geçerlidir. Şehrimize özgü gelenekleri öğrenebilmek ve uzantılarını saptayabilmek amacıyla kayıtlara bakmalıyız” diye konuştu.
