Bazı böceklerin larva halini tanımak oldukça güç bunların başında ise yeşil zarkanatlar (Mallada desjardinsi) geliyor. Bunun nedeniyse hem yetişkin hallerine hiç benzememeleri hem de bir çöp yığını içerisinde kendilerini gizlemeleri.
Açıkçası ilk bakışta kuş pisliğine benzettiğim bu canlı, dalın üzerinde hareket etmeye başlayınca ilgimi çekti. Yakından incelediğimde likenler altında güçlü bir kıskaç ve minnacık ayaklar görmeye başladım. Sağ olsun ünlü bir sanatçı ve bilim insanı olan Thomas Eisner bu canlıyı derinlemesine incelemiş. Bu yazımda sizlere kensisinin ürettiği çok güzel bir hikâyeden söz edeceğim.
Balkonunuzda veya bahçenizde böcek yetiştiriyorsanız eminim yaprak bitlerine denk gelmişsinizdir. Yaprak bitleri birçok bitki üzerinde hızla büyüyen ve bitkilere onlarca farklı viral hastalık bulaştıran zararlı böceklerdir. Bitkilerin özsuyunu emerler bir yandan da “honeydew” adı verilen şekerli bir sıvı üretirler. Bu sıvı karıncalar için altın değerindedir. Nitekim bu sıvı ile kolonilerindeki gelişmekte olan yavrularını beslerler. Peki karıncalar ve yaprak bitleri arasındaki bu ilişki tek taraflı mi?
Yaprak bitleri, yeşil zarkanat veya uğur böcekleri gibi canlıların avladıkları savunmasız böceklerdir. Bu nedenle korunmaya gereksinim duyarlar. Bunu da iyi birer savaşçı olan karıncalara haraç vererek (honeydew) karşılarlar.
Thomas Eisner inanılmaz güzel bir analoji ile bize bu kompleks ilişkiyi özetliyor. Bu hikâyede üç adet aktör var:
Karınca: Çoban,
Yaprak biti: Kuzu,
Yeşil zarkanat larvası: Kuzu postu giymiş kurt.
Karıncalar sabah akşam bitkilerin üzerinde volta atıp adeta bir çoban gibi kuzuların güvenliğini sağlıyorken kurtların yaklaşmasına izin vermiyorlar. Şapşal bir kurt, kuzuyu görünce hemen saldırır ancak çobanın gazabına uğrar ama hikâyemizin başkahramanı olan yeşil zarkanat larvaları karıncalardan korunmak için akıllıca bir çözüm bulmuş. Görünmezlik pelerini diye adlandırdığım liken ve ölü böceklerden oluşan bu beyazımsı yapıyı yaşamları boyunca sırtlarında taşıyorlar. Bu çöp ve ceset yığını onları hem karıncalardan hem de diğer yırtıcı böceklerden korurken yaprak bitlerinden yararlanmalarına olanak sağlıyor.
BAŞKALAŞIM İÇİN
Larvaların asıl amacı başkalaşım geçirene kadar yeterli besini toplayarak yetişkin forma dönüşmek. Bu döngü tamamlandığında bu larvaları büyüleyici kanatları ile ön plana çıkan forma dönüşüyor. Kanatları olduğu için rahatlıkla uçabilen yetişkin hali ise bahçemizde görmek isteyeceğimiz böcekler arasında. Bunun nedeniyse yaprak bitleri ile doğal mücadeleye sağladıkları katkı.
Karıncalar, yaprak bitleri ve yeşil zarkanatlar arasında bu ilişkiye mercek tutulduğunda böcekler dünyasının ne kadar karmaşık olduğu su yüzüne çıkıyor. “Karınca korkusu yüzünden sırtınızda ceset yığını taşımak kimin aklına geldi?” diye düşünmeden edemiyor insan. Neyse ki bu soruların tüm yanıtlarını evrim bizlere sunuyor.
