Cep telefonu piyasasında, yüksek vergiler, IMEI kayıt ücretlerindeki artış ve taksit sınırlamaları nedeniyle yasal satışlar azalırken, kaçak telefon girişlerinde rekor seviyelere ulaşıldı. Ekonomim’den alınan bilgiye göre, yılın ilk 8 ayında ithal edilen telefon sayısı yüzde 9,7 düşerek 2 milyon 952 bine gerilerken, ele geçirilen kaçak cep telefonlarının sayısı son 3 yılın toplamını aştı.
Son yıllarda cep telefonu fiyatlarındaki hızlı artış, taksit sınırlamaları ve IMEI kayıt ücretlerindeki yükseliş, Türkiye'deki akıllı telefon pazarında önemli değişimlere neden oldu. 2019 yılına kadar yıllık ortalama 12 milyon telefon satılan Türkiye’de, taksit sınırının getirilmesi ve vergi oranlarının artırılması dengeleri değiştirdi. Bunun sonucunda, illegal yollarla yurda giren cep telefonlarının sayısında ciddi artış görüldü. Ticaret Bakanlığı'nın verilerine göre, 2019’da 16 bin 178 olan kaçak telefon sayısı, 2023’te 57 bin 533'e yükseldi ve bu yılın ocak-ağustos döneminde 127 bin 438’e çıkarak son 3 yılın toplamını geçti. Kaçak girişlerin tahmin edilen miktarının çok daha yüksek olduğu düşünülüyor ve yıl sonunda yakalanan miktarın 200 bine ulaşması bekleniyor.
Mobil İletişim Araçları ve Bilgi Teknolojileri İş İnsanları Derneği (MOBİSAD) Başkanı Mustafa Kemal Turnacı, kayıt dışı telefonların artışını değerlendirirken, yüksek vergilerin, azalan alım gücünün ve taksit sınırlamalarının teknolojiye erişimi zorlaştırdığını belirtti. Ayrıca, yolcu beraberinde getirilen cihazlar üzerindeki düzenlemelerin suistimal edildiğini ifade etti. Turnacı, daha makul vergiler ve taksit avantajlarının oluşturulmasıyla, hem sektörden elde edilen vergi gelirinin artacağını hem de vatandaşların teknolojiye daha kolay ulaşabileceğini vurguladı.
YENİLENMİŞ TELEFON PAZARI BÜYÜYOR
Yüksek fiyatlar, yenilenmiş cep telefonu pazarının da büyümesine neden oldu. Geçen yıl 300 bin seviyelerinde olan yenilenmiş cihaz satışlarının bu yıl 600 bine ulaşacağı tahmin ediliyor ve bu artışın devam etmesi bekleniyor.
CEP TELEFONU İTHALATI AZALIYOR
Kaçak girişlerdeki artışın yanı sıra, cep telefonu ithalatı da düşüş gösterdi. Türkiye İstatistik Kurumu'na göre, 2020’de 9 milyondan fazla olan ithalat, 2021’de 4,3 milyona, 2022’de ise 3,2 milyona geriledi. 2023’te ise 5,1 milyona yükselen ithalat, bu yılın ilk 8 ayında yüzde 9,7 azalarak 2,9 milyona düştü. Turnacı, 2019'a kadar yıllık ortalama 12 milyon cep telefonu satılan Türkiye'de, pandemi sonrası talep artışı olsa da bunun daha çok kayıt dışı sektörü desteklediğini belirtti. Bu yıl yasal satışların 10 milyona düşmesi bekleniyor.
TAKSİT SINIRI ARTIRILMALI
Turnacı, mevcut taksit sınırının teknolojik cihazlara erişimi kısıtladığını ve bunun 30 bin TL'ye çıkarılması gerektiğini savundu. Şu an piyasada, 12 taksitle alınabilecek yeni teknolojiye sahip cep telefonu modeli neredeyse bulunmadığını ifade ederek, 5G uyumlu cihazlar için bu esnekliğin tanınmasının önemli olduğunu vurguladı.
OPERATÖR FİYATLARI ÜZERİNE DEĞERLENDİRME
Son dönemde yüksek operatör fiyatları ile ilgili artan şikayetler hakkında konuşan Turnacı, sektördeki vergi yükünün son 3 yılda yüzde 479 arttığını ve vatandaşların makul fiyatlarla hizmet alması gerektiğini söyledi. Ayrıca, Avrupa ortalamasına göre Türkiye’de abone başına ortalama gelir seviyesinin çok daha düşük olduğunu belirtti.
