Gökbilimciler, evrenin derinliklerinde hayal gücünü zorlayan koşullara sahip yeni gezegenler keşfetmeye devam ediyor. Bunlardan biri de WASP-127b adlı dev gaz gezegen; dünyanın dört bir yanından teleskoplarla gözlemlenen bu sıra dışı ötegezegen, aşırı düşük yoğunluğu ve inanılmaz rüzgar hızlarıyla dikkat çekiyor.
SIRA DIŞI DEV BİR GAZ GEZEGENİ
WASP-127b, Jüpiter’den daha büyük olmasına rağmen gökbilimcilerin “az yoğun gezegen” olarak sınıflandırdığı bir yapıda. Bu yüzden “şişkin gezegen” kategorisinde değerlendiriliyor. Çok hafif ve büyük olması, yıldızına yakın konumu ve eksen eğimi gibi etkenler, gezegendeki olağanüstü atmosfer hareketlerine katkıda bulunuyor. Araştırmacılar, dev gaz kütlesini incelemek için Avrupa Güney Gözlemevi’nin Şili’deki Çok Büyük Teleskop’unu (VLT) kullandı. Elde ettikleri veriler, WASP-127b’nin atmosferinde daha önce benzeri pek görülmeyen rüzgar hızlarının olduğunu ortaya çıkardı.
RÜZGAR HIZI SES HIZININ 30 KATI
WASP-127b’de ölçülen rüzgar hızı, saniyede 9 kilometreye (yaklaşık saatte 33.000 kilometre) kadar ulaşabiliyor. Bu hız, Dünya’daki ses hızının neredeyse 30 katı. Jüpiter’in atmosferindeki rüzgarlar bile en fazla saniyede birkaç yüz metre olarak ölçülürken, WASP-127b’deki değerler adeta “astronomik” seviyede. Oxford Üniversitesi’nden Vivien Parmentier, bu rüzgarların his olarak algılanmasının güç olduğunu çünkü gezegende sıcaklıkların kısa sürede yüzlerce derece değiştiğini belirtiyor. Gezegenin “sıcak tarafı” sürekli yıldızına dönükken, “soğuk tarafı” hep karanlıkta kalıyor ve bu da muazzam sıcaklık farklarına neden oluyor.
EKSTREM KOŞULLAR KAYNAĞI ARAŞTIRILIYOR
WASP-127b’deki inanılmaz rüzgarların tam olarak nedenleri henüz bilinmiyor. Gezegenin düşük yoğunluğu, yörüngesinin eğikliği, yıldızına yakın mesafesi ve atmosfere özgü kimyasal bileşimler bu durumun oluşmasında rol oynuyor olabilir. Göttingen Üniversitesi’nden Lisa Nortmann, “Düşük yoğunluk ve tuhaf yörünge özellikleri bu aşırı hava olaylarını tetikliyor gibi görünüyor, ancak aradaki bağlantı henüz net değil,” diyor. Gözlemler, ileri modellemeler ve karşılaştırmalı verilerle daha derinlemesine analiz edilmeye devam ediliyor.
YÜZLERCE DERECE SICAKLIK FARKLI OLUŞUYOR
Gezegende yaşanan rüzgarlar kadar dikkat çeken bir diğer unsur, kısa sürelerde ortaya çıkan sıcaklık değişimleri. Yıldızına bakan yüzeyde son derece yüksek sıcaklıklar varken, karanlık tarafta bunu dengede tutacak herhangi bir ısı kaynağı bulunmuyor. Rüzgarlar, gezegenin sıcak tarafından soğuk tarafına doğru hızla hareket ediyor. Bu durum, yüzeyde veya atmosferde (eğer orada bulunmak mümkün olsa) saatler içinde yüzlerce derecelik sıcaklık dalgalanması yaratıyor. Bu tür aşırı koşullarda herhangi bir bilinen yaşam biçiminin var olması şu an için imkânsız görülüyor.
