Türk siyasetinde tarihi gün...

Altı muhalefet partisi liderinin Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem metnini açıklayacağı ve metni imzalayacağı tarihi buluşma başladı.

CHP, İYİ Parti, Saadet Partisi, Demokrat Parti, Gelecek Partisi ve DEVA Partisi temsilcilerinin uzlaştığı 'Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem Mutabakat Metni', bugün altı muhalefet liderinin katıldığı ortak açıklama ile kamuoyuna duyurulacak.

Bilkent Otel'de düzenlenecek etkinliğe Cumhuriyet Halk Partisi lideri Kemal Kılıçdaroğlu, İYİ Parti lideri Meral Akşener, Saadet Partisi lideri Temel Karamollaoğlu, Demokrat Parti lideri Gültekin Uysal, Gelecek Partisi lideri Ahmet Davutoğlu ve DEVA Partisi lideri Ali Babacan katıldı. 

Toplantıda, yazarlar, akademisyenler, meslek ve kadın örgütleri, sendikalar ile STK temsilcileri de yer alacak. 6 siyasi partiden toplam 300 siyasetçi de Bilkent Zirvesinde hazır bulunacak. Toplantının sunuculuğunu ise gazeteci Tuluhan Tekelioğlu yapacak.

6 LİDER YAN YANA

6 parti lideri Bilkent Otel Toplantı Salonu'na geldi. 

Kürsüye çıkan Tuluhan Tekelioğlu, 6 parti genel başkanını salona davet etti. Liderler salona birlikte giriş yaptı ve parti isimlerinin alfabetik sıralamasına göre oturdu. 

İlk sözü alan CHP Genel Başkan Yardımcısı Muharrem Erkek, şunları söyledi:

Savaşa hayır diyerek sözlerime başlamak istiyorum. Toplumu en geniş yelpazede temsil eden 6 siyasi parti olarak bizler tarihi bir çalışma için bir araya geldik. Yarının Türkiyesi'ni inşa etmek için hazırladığımız Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem Mutabakat Metni'nde istişareyi ve uzlaşmayı esas alarak yoğun bir çalışma gerçekleştirdik. Bilindiği üzere Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi'ne 16 Nisan 2017 referandumu ile geçilmiştir. Türkiye siyasi tarihinin en kritik anayasa değişikliklerinden biri olmasına rağmen referandum süreci 15 Temmuz darbe girişimi ardından ilan edilen olağanüstü hal şartlarında ilan edilmiştir. Bu dönemde demokrasinin asli gereği olan çoğulculuk ve uzlaşma ilkeleri yok sayılmış. Anayasa değişikliği geniş toplum kesimleriyle, siyasi partilerle, STK'larla, barolarla müzakere edilmemiştir. İki partinin genel başkanının belirlediği dar bir komisyon tarafından hazırlanan bu anayasa değişikliği, komisyonda 41 gün gibi kısa bir sürede kabul edilmiştir. Devletin bütün imkanları "evet" kampanyası için seferber edilmiş, STK'ların toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleme hakları bile kısıtlanmıştır. Bu sistemde anayasadaki tarafsızlık yeminine rağmen parti genel başkanlığı ile devlet ve hükümet başkanlığı tek kişinin şahsında birleşmiş, partili cumhurbaşkanı ülkenin sorunlarını daha da derinleştirmiştir. HSK, cumhurbaşkanına tanınan doğrudan ve dolaylı atama yetkileriyle yürütmenin vesayetine girmiş, partili cumhurbaşkanı bağımsız ve tarafsız yargıyı yok etmiştir. Bizler geçmişin dar kalıplarını da reddediyoruz. Geçmişin tecrübelerinden istifade ederek, geçmiş uygulamaların ortaya çıkardığı vesayetçi uygulamalara bir daha imkan vermeyecek yeni bir sistemi inşa etme kararlılığındayız. 

Ülkemiz Cumhuriyet tarihinin en derin siyasi ve ekonomik krizlerinden birini yaşamaktadır. Bu krizin en önemli sebebi Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi adı altındaki keyfi ve kural tanımaz sistemsizlik ve basiretsiz yönetimdir. 

6 siyasi parti olarak ortak idealimiz olan Güçlendirilmiş Parlamenter Sistemi, milletimize ve gelecek nesillere barış ve huzur getirmesi inancıyla hayata geçirmeyi taahhüt ediyoruz. 

YENEROĞLU: SEÇİM BARAJINI YÜZDE 3'E DÜŞÜRECEĞİZ

Muharrem Erkek'ten sonra kürsüye çıkan DEVA Partisi Hukuk ve Adalet Politikaları Başkanı Mustafa Yeneroğlu, şöyle konuştu:

Masum insanların bombalanmasına hayır diyerek sözlerime başlamak istiyorum. Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem ile katılımcı, özgürlükçü ve çoğulcu demokrasinin gereklerine uygun, kuvvetler ayrılığı ilkesi ile etkin denge ve denetleme mekanizmalarına dayanan bir hükümet sistemi amaçlıyoruz. Hükümet sistemimizde temsilde adalet ile yönetimde istikrar ilkelerini eşit şekilde esas almaktayız. Meclisi güçlendirirken hükümeti zayıflatmama, hükümeti güçlendirirken meclisi zayıflatmama kararlılığı içindeyiz. Bu amaçla öncelikle etkili ve katılımcı bir yasama öngörüyoruz. Bu kapsamda Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem'in kalbi olan Meclis'in temsil yeteneği arttırılacak, kanun yapma ve yürütmeyi denetleme işlevleri etkili kılınacaktır. Böylece yasama organının daha demokratik ve daha etkili olması sağlanacaktır. Ayrıca Meclis iç tüzüğünde katılımcılık ön plana çıkarılacak, siyasi partiler kanununda yapılacak değişiklikle parti içi demokrasi ilkeleri tesis edilecektir. 

Temsil gücünü arttırmak, temsilde adaleti ve çoğulcu demokrasiyi sağlamak amacıyla seçim barajını yüzde 3'e düşüreceğiz. Yurt dışındaki 6 milyondan fazla vatandaşımızın Meclis'te temsilinin sağlanması için yurt dışı seçim çevresi oluşturacağız. 

Siyasi partilere ve adaylara yapılan belirli miktarın üzerindeki bağışların ve seçim dönemlerinde yapılan tüm harcamaların kamuoyuna açıklanmasını zorunlu tutacağız. 

Adil rekabet koşullarının sağlanması ve demokratik siyasi hayatın güçlendirilmesi amacıyla en son yapılan milletvekili genel seçimlerinde en az yüzde 1 oy alan siyasi partiler Hazine yardımından faydalanmaya hak kazanacaktır. 

Bakanlar Kurulu'nun KHK çıkarma yetkisinin yetki kanununa dayanması, Meclis tarafından konusu, sınırları ve süresi açıkça belirtilmesi şekliyle kabul ediyoruz. Ancak temel hak ve özgürlüklerin ise kararnamelerle düzenlenmesine ise kesinlikle izin vermeyeceğiz. 

Meclis'in denetim yetkisini güçlendireceğiz. Şeffaf ve hesap verilebilir bir yönetim için hükümete hesap sorulabilmesini sağlayacak araçları arttırıp var olan araçları da daha etkili kılacağız. Sözlü soru mekanizmasını güçlendirerek muhataplarına cevap vermeleri için süre zorunluluğu getireceğiz. Yazılı soru önergelerine süresi içinde cevap verilmemesi halinde ilgili bakana yaptırım uygulanmasını sağlayacağız. 

Parlamentoların tarihsel bir kazanımı olan bütçe hakkının devredilmezliği ilkesini tesis edeceğiz. Vatandaşlarımızdan toplanan vergilerin nasıl harcandığının etkili şekilde denetlenebilmesi için Meclis'in bütçe hakkını Meclis'in devredilmes bir yetkisi ve denetim aracı olarak düzenleyeceğiz. Meclis bünyesinde kesin hesap komisyonu kuracağız. 

Yeneroğlu'ndan sonra söz alan Demokrat Parti Genel Başkan Yardımcısı Bülent Şahinalp, şunları kaydetti:

Savaşa hayır diyerek sözüme başlamak istiyorum. Yarının Türkiyesi için hazırladığımız Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem'de kuvvetler ayrılığı ilkesine ve etkin denge ve denetleme mekanizmalarına dayanan bir hükümet sistemi amaçlıyoruz. Öngördüğümüz bu sistemde millet iradesinin üstünlüğünü esas alan etkili ve katılımcı bir yasama organının yanında istikrarlı ve hesap verebilir bir yürütme organı oluşturacağız. Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem'de yürütme organı devletin ve milletin birliğini temsil eden, tarafsız, siyasi sorumluluğu olmayan cumhurbaşkanı ile yürütmenin asıl yetkili ve sorumlu kanadı olan yasama organının içinden çıkan ve Meclis'e karşı siyasi sorumluluğu bulunan bakanlar kurulundan müteşekkir olacaktır. Bu sayede cumhurbaşkanı kendisinden beklenen uzlaştırıcı hakem rolünü üstlenebilecek cumhurbaşkanlığı devletin ve milletin birliğini temsil etmesi amacıyla tarafsız ve partiler üstü bir yapıya kavuşturulacaktır. Yarının Türkiyesi'nde güçsüz ve istikrarsız hükümetlere yol açma tehlikesiyle karşı karşıya kalmamak amacıyla başbakan, bakanlar ve bakanlar kurulu güçlendirilecektir. 

Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem'de Cumhurbaşkanlığı makamının niteliğini, süresini, görev ve yetkilerini şu şekilde düzenledik;

Cumhurbaşkanı ile Meclis'in görev sürelerinin ayrıştırılmaları amacıyla cumhurbaşkanının görev süresini 7 yıl olarak belirleyeceğiz. Bizler cumhurbaşkanının hem toplumun farklı kesimleri hem de Meclis'teki partiler karşısındaki tarafsızlığını tam anlamıyla sağlayabilmesini amaçlıyoruz. Bu nedenle cumhurbaşkanının sadece bir dönem için seçilmesi kuralını getireceğiz. 

Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem'de cumhurbaşkanlığını tarafsız bir makam olarak düzenleyeceğiz. Cumhurbaşkanı seçilen kişinin varsa partisiyle ilişiği kesilecek ve görev süresi sona eren cumhurbaşkanı aktif siyasette bir daha görev alamayacaktır. 

Devletin başı sıfatını taşıyan cumhurbaşkanlığı, temsili görev ve yetkilere sahip makam olarak düzenlenecektir. Yürütmeye dair icrai yetkiler TBMM'ye karşı siyasi sorumluluğu olan başbakan ve bakanlardan oluşan bakanlar kurulu tarafından kullanılacaktır. Cumhurbaşkanının istisnai nitelikle tek başına yapabileceği işlemler ise anayasada ayrıntılı olarak düzenlenecektir. Cumhurbaşkanının icrai bir yetkiye sahip olamamasına uygun olarak görevi ile ilgili siyasi sorumsuzluğu esas alınacaktır. Bununla birlikte, cumhurbaşkanının hukuki ve cezai sorumluluğuna ilişkin esaslar anasyada düzenlenerek yargılama makamı ve usulü açıkça belirtilecektir. 

Bakanlar kurulu, başbakanın başkanlığında toplanacaktır. Yetkide ve sorumlulukta paralellik ilkesi gereğinde başbakanlık ve bakanlar kurulu Meclis'e karşı sorumlu olacaklardır. 

Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem'de hükümete istikrar kazandırmak amacıyla gensoru ile yapıcı güvensizlik oyu birleştirilecektir. Hükümetin düşürülmesi, yeni hükümetin TBMM'de üye tam sayısının salt çoğunluğuyla seçilmesi şartına bağlı olacaktır. 

Yürütme başlığı altında ele aldığımız bir diğer konu ise olağanüstü hal yönetimidir. Buna göre Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem'de Cumhurbaşkanının ya da Bakanlar Kurulu'nun tek başına OHAL ilan etme yetkisi olmayacaktır. OHAL ilan etme yetkisi cumhurbaşkanı başkanlığında toplanan Bakanlar Kurulu'na ait olacaktır. Bu yetki TBMM'nin onayına da tabi tutulacaktır. OHAL'in keyfi yönetime dönüşmesine engel olmak amacıyla OHAL KHK'larına hukuk sistemimizde yer verilmeyecektir. 

Şahinalp'in ardından söz alan Gelecek Partisi Genel Başkan Yardımcısı Ayhan Sefer Üstün şöyle konuştu:

Savaşa karşı mazlumların yanında olduğumuzu belirterek sözlerime başlamak istiyorum. Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem'in en önemli başlıklarından birisi bağımsız ve tarafsız yargıdır. 

Yargı bağımsızlığı ve tarafsızlığını sağlayacağız. Bu kurumlara ve organlara yürütmenin müdahalesini engelleyecek tedbirleri alacağız. Yargı sistemiyle hakimlik ve savcılık mesleğine yönelik olarak hakimlik teminatını güçlendirecek ve hakimlere coğrafi teminat güvencesini sağlayacağız. Hakim ve savcıların mesleğe kabul ve yükselmelerinde objektif kriterleri esas alacağız. Sulh ceza hakimliklerinin görev ve işleyişlerini hukuk devletinin gereklerine göre yeniden düzenleyeceğiz. Tutuklamaların istisna olması ilkesinin titizlikle uygulanması için gerekli tedbirleri alacağız. 

Görevi kötüye kullanmak suretiyle Anayasa Mahkemesi veya AİHM'in verdiği hak ihlali kararına sebep olup devleti tazminata mahkum ettiren hakim ve savcılara bu tazminat ve zararın rücu ettirilmesini sağlayacağız. 

Hakimlik ve savcılık mesleğini birbirinden ayıracağız. HSK'yı kaldıracağız. Hakimler Kurulu ve Savcılar Kurulu olarak iki farklı kurum oluşturacağız. 

Çok tartışılan ayrışmaya sebep olan çoklu baro uygulamasına son vereceğiz. 

Daha sonra söz alan İYİ Parti Hukuk ve Adalet Politikaları Başkanı Prof. Dr. Bahadır Erdem, şunları kaydetti:

Mustafa Kemal Atatürk'ün "Yurtta sulh, cihanda sulh" sözlerini hatırlatarak savaşa hayır diyerek sözlerime başlamak istiyorum. 

Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem'de kadın, erkek eşitliğinin tesis edildiği özgür ve demokratik bir Türkiye'yi inşa etmeye kararlıyız. Bu amaçla temel hak ve özgürlükler, dil, din, mezhep, siyasi ve sosyal aidiyet farkı gözetmeksizin tüm insanlar için güvenceye kavuşturulacak ve iç hukukumuz uluslararası standartlarla uyumlu hale getirilecektir. Bu kapsamda ilk olarak düşünce ve ifade, toplantı ve gösteri yürüyüşü ile örgütlenme özgürlüklerinin kullanımını engelleyen ya da ölçüsüz şekilde sınırlandıran mevzuatı yeniden düzenleyeceğiz. Demokratik toplumun gereklerine uygun olarak her türlü baskıya son vereceğiz.